Γυμνασιακές αναμνήσεις του Νίκου Τσουλφανίδη, Αποφοίτου της Ζωσιμαίας Σχολής της τάξης που απεφοίτησε το 1955 Καθηγητού Πυρηνικής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Missouri-Rolla, USA
(Λίγα βιογραφικά στοιχεία.:Ο Νίκος Τσουλφανίδης τελείωσε το Φυσικό Αθηνών, είναι δρ. πυρηνικής τεχνολογίας, του πανεπιστήμιου του ILLINOIS στις ΗΠΑ. Διετέλεσε καθηγητής πανεπιστήμιου πυρηνικής τεχνολογίας, στο πανεπιστήμιο-Μιζούρι. Συνταξιούχος τώρα, είναι υπεύθυνος για την έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Nuclear Technology που εκδίδεται από την American Nuclear Society)
Άρχισα τις γυμνασιακές μου σπουδές στη Ζωσιμαία Σχολή το Σεπτέμβρη του1949 και τελείωσα το 1955. Το σχολείο μας είχε τις τάξεις στο παλιό Ρουμανικό Γυμνάσιο (που ακόμη υπάρχει) και το παράρτημά του (που γκρεμίστηκε κι έχει ξανακτιστεί). Όταν αρχίσαμε το Σεπτέμβρη του 1949, μόλις ένα μήνα πριν είχαν πέσει Γράμμος-Βίτσι κι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ακόμη λάβαιναν χώρα στη Βόρειο Ελλάδα. Στο γυμνάσιό μας, το κτίριο του Ρουμανικού ( που σώζεται και σήμερα) το κατείχε η ΕΣΑ καθώς και το υπόγειο το κτιρίου όπου είχαμε τις τάξεις εμείς. Ένα απλό συρματόπλεγμα χώριζε την αυλή όπου βγαίναμε για διάλειμμα από το υπόλοιπο μέρος όπου οι Εσατζήδες παρκάρανε τις μοτοσυκλέττες τους. Αρκετές φορές μαρσάρανε τις μηχανές την ώρα που κάναμε μάθημα δημιουργώντας έτσι μεγάλο θόρυβο. Μεταξύ μας λέγαμε πως το κάνανε αυτό για να μην ακούμε τις φωνές των ανθρώπων που βασανίζανε στο υπόγειο. Ήταν αλήθεια αυτό; Δεν ξέρω. Δεν είναι εξακριβωμένο 100%. Αν θυμάμαι καλά, τον επόμενο χρόνο (1950), η ΕΣΑ έφυγε αφήνοντας τα δυο κτίρια και όλη την αυλή για τη Ζωσιμαία.
Είναι πολλές οι αναμνήσεις μου από τα χρόνια της Ζωσιμαίας κατά μεγάλο ποσοστό ευχάριστες. Ίσως ένας λόγος για την «καλοπέρασή» μου ήταν το γεγονός πως ήμουνα ο πρώτος μαθητής στην τάξη. Εγώ κι ο Τάσος Βιλαέτης είμαστε οι πρώτοι. Εγώ στο Β τμήμα κι ο μακαρίτης ο Τάσος Βιλαέτης στο Α (πηγαίνοντας αλφαβητικά, ο Βιλαέτης ανήκε στο Α τμήμα, ο Τσουλφανίδης στο Β). Όταν φθάσαμε στη Ζ Πρακτικού, είμαστε κι οι δυο στη ίδια τάξη κι ο Τάσος είχε λίγο καλλίτερο βαθμό από μένα λόγω....Γυμναστικής.
Ο κ. Χατζηγιάννης έδινε σε μένα 16 και στον Τάσο 18 και παραπάνω. Δεν έχω κανένα παράπονο για το 16. Δεν ήμουνα καθόλου αθλητικός εκείνα τα χρόνια. Με τον Τάσο είχαμε ένα φιλικό συναγωνισμό για τον καλλίτερο βαθμό στην τάξη από το Δημοτικό. Ήμαστε μαζί στο Δημοτικό της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό είναι το ότι εμείς οι δυο αρχίσαμε το Γυμνάσιο 11 χρονών, ένα χρόνο νωρίτερα από το κανονικό κι απ’ όλους τους άλλους συμμαθητές μας. Η μητέρα του Τάσου τον είχε γράψει στην Α τάξη ένα χρόνο νωρίτερα γιατί ήταν πολύ έξυπνος. Όσο για μένα, ο πατέρας μου ήταν δάσκαλος στο Ροδοτόπι κι εγώ περνούσα την ημέρα μου μέσα στην τάξη από τότε που άρχισα να περπατάω (safe babysitting!!). Όταν ήλθε η ώρα να πάω στην Α, ο πατέρας μου διαπίστωσε πως ήξερα την ύλη της Β Δημοτικού και μ΄ έγραψε στη Β. ‘Όταν ο Τάσος κι εγώ γραφτήκαμε στη Ζωσιμαία κάποιος γραφειοκράτης ανακάλυψε την παρανομία και παρά λίγο να μείνουμε απ’ έξω (Φυσικά είχαμε περάσει κι οι δυο τις εισαγωγικές γυμνασιακές εξετάσεις). Το ότι μας δεχθήκανε τελικά το χρωστάω στη μητέρα του Τάσου που βρήκε μια διάταξη του Μεταξά που επέτρεπε την εγγραφή ένα χρόνο νωρίτερα. (Τι κρίμα που ο Τάσος χάθηκε τόσο νωρίς.)
Στην Γ’ Γυμνάσιου (τωρινή Α), είχαμε για Αρχαία και Νέα Ελληνικά το καθηγητή Ιωάννη Καμπαλώνη, ειδικότης Θεολόγος (Εκείνο το χρόνο για Θρησκευτικά είχαμε τον Οδυσσέα Φραγκούλη). Ο κ. Καμπαλώνης ήταν πολύ αυστηρός κι αλίμονο σ’ όποιον έπεφτε στη δυσμένεια του. Δεν θα περνούσε με τίποτε, όχι μόνο εκείνη τη χρονιά αλλά και όλες τις μελλοντικές. Στη μέση της χρονιάς ήλθε ένας καινούργιος μαθητής που ήταν καλόγερος (φορούσε ράσα στο σχολείο). Λεγότανε Νεόφυτος Παραμυθιώτης. Όλες οι θέσεις ήταν πιασμένες στην τάξη . Ο Καμπαλώνης δεν τον ήθελε στην τάξη, ο μόνος καθηγητής που του έφερνε δυσκολίες. Μας φαινόταν παράξενη αυτή η στάση του Θεολόγου να μη θέλει να βοηθήσει έναν ιερωμένο. Ο φουκαράς ο Νεόφυτος έλυσε το πρόβλημα του καθίσματος φέρνοντας ένα σανίδι που το έβαλε ανάμεσα σε δυο θρανία. Το ένα ήταν το δικό μου, τον είχα λοιπόν δίπλα μου και γι’ αυτό ίσως θυμάμαι το περιστατικό. Μια μέρα, το σανίδι γλίστρησε κι ο Παραμυθιώτης βρέθηκε στο πάτωμα. Φυσικά εμείς το βρήκαμε αστείο και σκάσαμε στα γέλια αλλά ο Καμπαλώνης έγινε έξω φρενών.
Στις δυο πρώτες χρονιές, Καλλιτεχνικά μας δίδασκε ο κ. Αρώνης. Τον λέγαμε παπ’ Αρώνη γιατί ήταν και παπάς και φορούσε ράσα. Ήταν επίσης και κουφός. Φορούσε ακουστικό, όμως για να διαρκέσει η μπαταρία πιο πολύ, την κρατούσε την πιο πολλή ώρα κλειστή, όταν ήταν στην τάξη. Τελείως παράλογο, βέβαια, γιατί εκεί που χρειαζόταν το ακουστικό περισσότερο από κάθε άλλη φορά ήταν, προφανώς, την ώρα της διδασκαλίας. Περιττό να πω πως σαν αποτέλεσμα αυτής της συμπεριφοράς, ο θόρυβος που κάναμε όταν είχαμε τον παπ’ Αρώνη ήταν τρομερός. Μια μέρα, όταν ήμαστε στην Δ τάξη, ο παπ’ Αρώνης αποφάσισε να βάλει ένα μαθητή να προσέχει εμάς όλους, κι αυτός με τη μπαταρία κλειστή να κάθεται στην έδρα .... αγρόν αγοράζοντας. Και ποιόν διάλεξε γι’ αυτή τη δουλειά; Τον Δημήτρη Παναγιωτίδη που δεν ήταν κι ο πιο ήσυχος μαθητής! Με το Παναγιωτίδη επιμελητή, άρχισε να γίνεται της...κακομοίρας από πλευράς θορύβου μέσα στην τάξη μας. Και ποιος νομίζεις πως άκουσε το θόρυβο κι ήλθε να δει τι γίνεται; Ο κ. Μπέγκας! Μπαίνει λοιπόν ο Μπέγκας στην τάξη και βλέπει τον παπ’ Αρώνη να κάθεται στην έδρα ( ίσως διάβαζε κάτι, δεν θυμάμαι) και τον Παναγιωτίδη τον μόνο όρθιο στην αίθουσα. «Τι κάνεις εσύ;», τον ρωτάει. « Εμένα κ. Καθηγητά μ’ έβαλε ο κ. Αρώνης να επιβάλλω ησυχία στην τάξη». «Τι λες μωρέ; Αλήθεια είναι, ρωτάει ο Μπέγκας τον παπ’ Αρώνη, «Ναι έτσι είναι», λέει εκείνος, «Πολύ ωραία», λέει ο Μπέγκας, «έβαλε το λύκο να φυλάει τ’ αρνιά!» Μια φορά είχαμε Θρησκευτικά με τον Καμπαλώνη και το θέμα ήταν η αίρεση του Αρείου. Εκείνη την ημέρα σήκωσε για μάθημα το Μήτσο το Σκαμνέλο. Τον ρωτάει λοιπόν ο κ. Καμπαλώνης: «Για πες μου ποιοι ήταν οι εχθροί του Χριστιανισμού τον καιρό εκείνο;», εννοώντας τον καιρό του Αρείου. «Οι κομμουνισταί κ. Καθηγητά» « Καλά κι αυτοί, αλλά κι ο Άρειος α!», απαντά ο κ. Καθηγητής! Ο Καμπαλώνης ήταν ο μόνος καθηγητής που σταματούσε το μάθημα ακριβώς στο τέλος της περιόδου. Κι αν καμιά φορά ο κυρ Θανάσης, ο επιστάτης, αργούσε για δευτερόλεπτα να χτυπήσει το κουδούνι, ο Καμπαλώνης σταματούσε το μάθημα κι έβγαινε στο διάδρομο να δει τι συμβαίνει. Ο Μπέγκας έλεγε πως αν ο Καμπαλώνης αρχίζει να λέει τη λέξη Μωυσής και τα 50 λεπτά τελειώσανε στη μέση, θα σταματήσει στο «Μω..» και θα τελειώσει την λέξη την επόμενη μέρα!
Αντιθέτως με το Καμπαλώνη, ο γυμναστής ο Χατζηγιάννης πάντα μας «έτρωγε» ένα μέρος του διαλείμματος, μερικές φορές όλο το διάλειμμα. Θα μπορούσε κανείς να πει πως ο κ. Χατζηγιάννης ήταν πολύ συνειδητός στη δουλειά του. Τόσο συνειδητός που ακόμη κι όταν έβρεχε δεν έχανε την ευκαιρία να μας βάλει να κάνουμε γυμναστική. Μας έβαζε στο διάδρομο του κτιρίου, σχεδόν κολλητά ο ένας με τον άλλον, και κάναμε τις Σουηδικές ασκήσεις. Εκ των υστέρων παραδέχομαι πως μας έκανε καλό. Όμως δεν είμαι 100% τοις 100% σίγουρος για τις προθέσεις του. Υπάρχει η εκδοχή πως το έκανε για να μας τιμωρήσει αφαιρώντας μας τον ελεύθερο χρόνο που θα είχαμε. Ο Χατζηγιάννης υποστήριζε όλα τα σπορ εκτός από το ποδόσφαιρο. Το μισούσε θαρρώ, ή ήτανε εναντίον του γιατί οι περισσότεροι από μας είμαστε τρελοί και παλαβοί γι αυτό το άθλημα. Οι μαθητές που παίζανε στις τοπικές ομάδες (ο Πέτρος Τσακελίδης στον Ατρόμητο κι ο Μήτσος Σκαμνέλος στον Ολυμπιακό) δεν είχανε καμιά έξτρα αναγνώριση από το γυμναστή μας.
Στα Λατινικά και στα Γαλλικά, στους διαγωνισμούς είχαμε να μεταφράσουμε κείμενο από τα Ελληνικά στην ξένη γλώσσα. Για ευκολία, o καθηγητής έδινε ένα Ελληνικό κείμενο που ήταν συνήθως ακριβής μετάφραση από το κείμενο του σχολικού βιβλίου. Έτσι, αν κανείς είχε αποστηθίσει το Λατινικό ή το Γαλλικό κείμενο του βιβλίου μας, ήταν πολύ εύκολο να κάνει την μετάφραση. Με μια προϋπόθεση. Να ξέρει την πρώτη λέξη για ν' αρχίσει. Σ' ένα τέτοιο διαγώνισμα Γαλλικών, ο μακαρίτης συμμαθητής μου Δημήτρης Σκαμνέλος πήρε μεν την αρχική λέξη από κάποιο συμμαθητή αλλά μπέρδεψε τις λέξεις ποτάμι "Fleuve" και φανάρι "reverbere". Το Γαλλικό κείμενο έλεγε (ακόμη το θυμάμαι!!): Un fleuve navigable traverse la ville et la divise en deux parties. La rive droite et la rive gauche. Un pont reunit les deux rives de la riviere. Aux quatre extremites du pont ilya quatre reverberes.....
(Ένα πλωτό ποτάμι διασχίζει την πόλη και τη χωρίζει σε δύο μέρη. Την δεξιά όχθη και την αριστερή όχθη. Μια γέφυρα ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού. Στα τέσσερα άκρα της γέφυρας υπάρχουν τέσσερα φανάρια.....).
Το γαλλικό κείμενο του Σκαμνέλου έλεγε (δίνω εδώ την Ελληνική απόδοση):"Ένα πλωτό φανάρι διασχίζει την πόλη και τη χωρίζει σε δύο μέρη. Την δεξιά όχθη και την αριστερή όχθη. Ένα γεφύρι ενώνει τις δύο όχθες του φαναριού. Στα τέσσερα άκρα του φαναριού υπάρχουν τέσσερα ποτάμια."
Γυμνασιάρχη είχαμε το κ Γ. Παπανικολάου. Καλός άνθρωπος και πολύ καλός δάσκαλος αν και το τελευταίο το καταλάβαμε (εγώ τουλάχιστον) μετά από χρόνια. Ως μαθητές στη Ζωσιμαία, ντρέπομαι που το θυμάμαι τώρα, όμως πρέπει να το πω γιατί είναι η αλήθεια, τον κοροϊδεύαμε.
Όταν μας δίδασκε αρχαία τραγωδία, την Αντιγόνη του Σοφοκλέους αν θυμάμαι καλά, προσπαθούσε να την παρουσιάσει σαν θέατρο. Πολύ φυσικό βέβαια γιατί είναι ένα θαυμάσιο, ανεπανάληπτο θεατρικό έργο. Όμως εμείς, όλοι ανεξαιρέτως, το θεωρούσαμε αστείο αυτό που έκανε. Πόσο ντρέπομαι για τη συμπεριφορά μας εκείνη. Πόσο θ΄ άθελα να μπορούσα να του ζητήσω συγγνώμη! Ο κ. Παπανικολάου ήταν ‘ευθύς’ μέχρι που να λέει πράγματα που τον έκαναν αστείο ή που πρόσβαλαν κάποιον. Όταν ήταν να πάμε ημερήσια εκδρομή ( πράγμα που συνήθως μας έκανε το χατίρι την πρώτη καλή ανοιξιάτικη μέρα), όλο το Γυμνάσιο μαζευόταν μπροστά γιά τις τελευταίες οδηγίες. Σε μια απ’ αυτές τις μέρες, θα ερχόταν μαζί μας και η σύζυγός του, η κυρία Αντιγόνη. Φανταστείτε λοιπόν τη σκηνή. Όλο το σχολείο μπροστά στο κτίριο, και βγαίνει ο Γυμνασιάρχης στο μπαλκόνι και φωνάζει «Κατούρσες Αντιγόν;» (Κατούρησες Αντιγόνη;). Το πως αισθάνθηκε η κ. Αντιγόνη είναι περιττό να το σχολιάσει κανείς. Σε μια άλλη σύναξη της Σχολής, ο κ. Παπανικολάου, πάλι από το μπαλκόνι, λέει στον κ. Μπάη το καθηγητή της Φυσικής. «Μεγάλ δλειά κ. Μπαη, ε!» ( Μεγάλη δουλειά κ. Μπάη). Τι είχε συμβεί; Μόλις είχε μάθει πως η κ. Μπάη ήταν έγκυος, ή μόλις είχε γεννήσει! Κι επειδή ο κ. Μπάης ήταν κάπως ηλικιωμένος, ο κ Παπανικολάου το θεώρησε « μεγάλη δουλειά!».
Ο κ. Μπάης μας δίδασκε Φυσική. Καλός καθηγητής και πολύ καλός άνθρωπος. Το πιο σπουδαίο που θυμάμαι από τη διδασκαλία του δεν είχε να κάνει με Φυσική. Θυμάμαι μόνο το εξής που μας έλεγε. « Όταν θα πάτε στην Αθήνα στο πανεπιστήμιο, να προτιμήσετε να μη φάτε ένα γεύμα αλλά να πάτε στο θέατρο». Δεν ξέρω πόσοι απ’ τους συμμαθητές μου ακολούθησαν το συμβουλή του, όμως εγώ κι οι φίλοι μου ( Κώστας Ζώνης, Αντρέας Θωμάς (1956), Ερρίκος Κολοβός (1954) κι άλλοι) κάναμε αυτό που μας συνέστησε. Πράγματι, περνούσαμε μερικές φορές το βράδυ μ’ ένα γιαουρτάκι για να περισσέψουνε λεφτά να πάμε στο Θέατρο. Και πηγαίναμε 2-3 φορές τη βδομάδα! Η λέξη ‘κουλτούρα’ ακόμη δεν είχε βγει εκείνο τον καιρό. Όμως, τώρα μπορώ να πω με σιγουριά πως ως φοιτητές στο πανεπιστήμιο Αθηνών είχαμε φάει την κουλτούρα με το κουτάλι!
Ο καθηγητής που δίδασκε Αρχαία και Νέα Ελληνικά εκείνα τα χρόνια (δεν ξέρω τι γίνεται τώρα) ήταν ο υπεύθυνος για την τάξη. Στη δική μου τάξη, εκτός από την πρώτη χρονιά που είχαμε τον κ. Καμπαλώνη, ο καθηγητής μας ήταν ο Γρηγόρης Τζουμάκας. Από τα τρία αντικείμενα που δίδασκε (Αρχαία, Νέα, Ιστορία), το μόνο που θυμάμαι μ’ εκτίμηση ήταν τα Νέα Ελληνικά κι αυτό γιατί μας έβαζε να γράφουμε ένα σύντομο βιογραφικό για το συγγραφέα του κειμένου που διαβάζαμε. Δεν ξέρω πως το βλέπανε οι άλλοι συμμαθητές μου, όμως εγώ το απολάμβανα πάρα πολύ. Η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών εκείνη την εποχή ήτανε δυστυχώς τελεία σπατάλη χρόνου. Είχαμε Αρχαία, αν θυμάμαι καλά 4 ή 5 ώρες τη βδομάδα για 4 χρόνια και κάπως λιγότερες ώρες στα δύο τελευταία χρόνια γιατί ήμουνα στο Πρακτικό. Αντί να μας κάνει ο Καθηγητής ν’ αγαπήσουμε τη γλώσσα των προγόνων μας, μας έκανε να τη μισούμε. Ο κ. Τζουμάκας, τυπικός φιλόλογος της εποχής, ξόδευε την ώρα μας στη Γραμματική και το Συντακτικό, χωρίς καθόλου να προσπαθεί να μας πληροφορήσει για την ομορφιά και τη χρησιμότητα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας. Τι κρίμα! Χάσαμε τόσες ώρες δίχως να μάθουμε πολλά πράγματα!
Όταν ο κ. Τζουμάκας δίδασκε Ιστορία, δεν προετοιμαζόταν. Είχε το βιβλίο μπροστά του και διάβαζε το κείμενο. Για να βρίσκει μερικά δευτερόλεπτα να κοιτάζει τι λέει το κείμενο παρακάτω, έκανε το εξής. Έλεγε τη λέξη «ακριβώς». Μερικές φορές το τράβαγε κι όλας «Αααακριβώς». Κι εμείς μετρούσαμε τα πόσα «ακριβώς» έλεγε σε κάθε διάλεξη, αντί να προσέχουμε στο τι διάβαζε. Και να προσέχαμε πάλι δεν θα μαθαίναμε τίποτε. Την Ιστορία έπρεπε να την αποστηθίσουμε, λίγο πολύ, για να γράψουμε καλά στις εξετάσεις.
Και μια που ανέφερα την Ιστορία πρέπει να εξομολογηθώ κάτι σ’ όλους τους συμμαθητές μου. Ως πρώτος μαθητής στην τάξη, κάθε τέλος χρονιάς ήμουνα υπεύθυνος για να βγάλω το πρόγραμμα των διαγωνισμών. Εγώ, δηλαδή, έκανα το πρόγραμμα για ποια μέρα θα γράψουμε Αρχαία, μαθηματικά, πότε θα έχουμε κενό κλπ. Λοιπόν, αν κανένας ελέγξει τα προγράμματα θα δει πως τα Γαλλικά ήταν πάντα πριν απ’ την Ιστορία. Γιατί; Εγώ είχα πάρει ιδιαίτερα μαθήματα Γαλλικών για 2 χρόνια κι είχα προχωρήσει τόσο πολύ που δεν χρειαζόταν να διαβάσω σχεδόν καθόλου για τις ερωτήσεις του κ. Γεροντικού. Βάζοντας τα Γαλλικά πριν από την Ιστορία, είχα 2 έξτρα μέρες να διαβάσω Ιστορία που έπρεπε να την αποστηθίσουμε. Οι συμμαθητές που θα διαβάσουν τούτο το κείμενο ελπίζω να με συγχωρήσουν γι αυτό το «προσωπικό» ευνοϊκό στοιχείο μια και το πρόγραμμα που έφκιανα ήταν το πιο βολικό για όλους, από πλευράς κενών κλπ. Και κανένας δεν παραπονέθηκε ποτέ.
Τα πιο πολλά χρόνια καθηγητή Μαθηματικών είχαμε το κ. Μπέγκα. Ο Γεώργιος Μπέγκας ήταν πάρα πολύ καλός δάσκαλος. Μάθαινε κανείς πολλά από τις διαλέξεις του κι αυτό γιατί νομίζω πως είχε το χάρισμα να εξηγεί ένα θεώρημα, μια μέθοδο, μια λύση ενός προβλήματος χωρίς περιστροφές, με λίγες λέξεις, «στο ψαχνό» κατ’ ευθείαν θα έλεγε κανείς (Εν αντιθέσει με τον κ. Δεβέκο που προσπαθούσε να εξηγήσει ένα θέμα από πολλές πλευρές, με πολλούς τρόπους και μας μπέρδευε στο τέλος). Αν ένας μαθητής έκανε ένα λάθος παιδαριώδες σ’ ερώτησή του, ο Μπέγκας έλεγε «Αχ μωρέ ....(όνομα) πήγες από χειράμαξα!». Στην αρχή του πολέμου του 40 μας έλεγε ο Μπέγκας πως μια χρονιά είχε ένα μόνο μαθητή στην τάξη. Θα θυμάστε ασφαλώς πως ο επιμελητής της τάξης ήταν ο μόνος όρθιος και περίμενε τον Καθηγητή να μπει μέσα για να κλείσει την πόρτα πίσω του. Έλεγε λοιπόν ο Μπέγκας «έμπαινα στην τάξη κι ήταν άδεια τελείως μια και ο μοναδικός μου μαθητής ήταν πίσω από την πόρτα. Όμως θα πρέπει να τον δίδαξα πολύ σωστά γιατί αργότερα βγήκε στο βουνό κι έγινε καπετάνιος στον ΕΛΑΣ!»
Εκτός σχολείου είχαμε πολλές απαγορευμένες δραστηριότητες. Θυμάμαι τα εξής απαγορεύεται»: 1. Κινηματογράφος. Στον κινηματογράφο θα πηγαίναμε όλο το σχολείο μαζί σε κατάλληλη ταινία. 2. Να παίζουμε μπιλιάρδο. 3. Μακρύ μαλλί, ...γιοκ! 4. Να κυκλοφορούμε στην πόλη χωρίς καπέλο. 5. Να νοικιάζουμε ποδήλατο. 6. Το κάπνισμα Η απαγόρευση του κινηματογράφου και του μπιλιάρδου είχε σκοπό να προστατέψει τα ήθη μας! Όμως, δεν υπήρχε καμιά απαγόρευση για να πίνουμε ούζο, τσίπουρο, ή κρασί. Πηγαίναμε στα ουζερί και πίναμε αρκετά. Εκείνη την εποχή η παραγγελία ήταν «Τρία πρώτα», που σήμαινε τρία ούζα, τα πρώτα. Για τα «πρώτα» ο μεζές ήταν ίσως 3 ελιές και τρεις μπουκιές ψωμί. Τα «τρία δεύτερα» είχαν ίσως και λίγο κασέρι. Τα «τρίτα» ίσως σαλάμι. Για να μη τα πολυλογώ, με 4-5 ούζα είχαμε χορτάσει κιόλας! Ερχόμαστε στο κέφι για καλά. Γυρίζαμε στο σπίτι τραγουδώντας. Ο λόγος που δεν θρηνήσαμε κανένα θύμα είναι το γεγονός πως κανένας μας δεν είχε αυτοκίνητο τότε και σ’ όλη την πόλη πολύ λίγα αυτοκίνητα κυκλοφορούσαν. Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, μακρύ μαλλί απαγορευόταν. Μόλις άρχιζε το σχολείο το Σεπτέμβρη, αμέσως έπρεπε να πάμε να κουρευτούμε με την «ψιλή» μηχανή. Δεν είμαι σίγουρος για την αιτία αυτού του κανονισμού. Να μας προστατέψει από ψείρες; Να μας εμποδίζει να γαμπρίζουμε; Στρατιωτική είδους πειθαρχία; Γεγονός είναι πως με το κεφάλι γουλί, το να φοράμε το καπέλο ήταν πιο ανεκτό. Νοίκιασμα ποδηλάτου. Ήταν της μόδας εκείνη την εποχή να νοικιάζει κανείς ποδήλατο με την ώρα για βόλτα. Πολύ λίγοι ήταν εκείνοι που είχαν λεφτά ν’ αγοράσουν ποδήλατο. Έτσι είχαν ξεπηδήσει πολλά ποδηλατάδικα που επισκεύαζαν ποδήλατα αλλά νοίκιαζαν κι όλας. Νομίζω πως η απαγόρευση του ποδηλάτου προήλθε από το γεγονός πως αρκετοί μαθητές από χωριά ξοδεύανε τα (μετρημένα) χρήματα με τα οποία έπρεπε να περάσουν το μήνα νοικιάζοντας ποδήλατο και μετά δεν είχανε να φάνε. Η απαγόρευση του νοικιάσματος ποδηλάτου λοιπόν είχε σκοπό να προστατέψει τα οικονομικά του μαθητή. Τις πιο πολλές Κυριακές ήμαστε υποχρεωμένοι να πάμε την Κυριακή το πρωί στο σχολείο, να παραταχθούμε στη γραμμή σαν στρατιώτες και να πάμε στην Εκκλησία. (Θυμάμαι πως ζηλεύαμε τους αδελφούς Μεσαρέ που απαλλάσσονταν απ’ αυτή την υποχρέωση καθώς επίσης, πολύ πιο σπουδαίο, από τα Θρησκευτικά!!). Κι αν υπήρχε κάποιο επίπεδο θρησκευτικής συνείδησης, αυτό το υποχρεωτικό εκκλησίασμα το κύλησε στη άβυσσο. Η πρόθεση καλή! Η μέθοδος λανθασμένη! Πόσες και πόσες φορές οι δυνάμεις της κυριαρχούσας τάξης δεν κάνουνε τέτοια λάθη! Καθένας έχει τις δικές του αναμνήσεις από τα γυμνασιακά του χρόνια. Σας παρουσίασα εδώ μερικά στιγμιότυπα από κείνη την περίοδο της ζωής μας, αναγνωρίζοντας πως έχω «ξύσει» μόνο την «επιφάνεια» εκείνης της εποχής. Προσωπικά, θυμάμαι με νοσταλγία τα χρόνια της Ζωσιμαίας. Είχαμε γενικά καλούς δασκάλους και βγήκαμε καλά προετοιμασμένοι, οι περισσότεροι, για το επόμενο βήμα των σπουδών μας.
Μια νεαρή σερβιτόρα σε πολύ γνωστό καφέ της Πλατείας των Φιλικών στο Κολωνάκι έχει πτυχίο... Ιατρικής. Εργάζεται «προσωρινά» στο καφέ διότι έχει μπροστά της 12 (δώδεκα!) χρόνια αναμονής... Τόσο πρέπει να περιμένει για να έλθει η σειρά της προκειμένου ως ιατρός να πάρει ειδικότητα... Στην Ελλάδα, η «ουρά» των υποψηφίων για ειδικότητα ιατρών είναι τεράστια. Οι πτυχιούχοι της Ιατρικής πρέπει να περιμένουν περισσότερο από μία δεκαετία για να γίνουν ιατροί με ειδικότητα. Ως τότε μπορούν να εργάζονται π.χ. ως σερβιτόροι, όπως το κορίτσι του παραδείγματος- η συγκεκριμένη πτυχιούχος της Ιατρικής σκέπτεται να φύγει σε μια χώρα της Βόρειας Ευρώπης για να πάρει ειδικότητα αμέσως και ίσως να εγκατασταθεί εκεί. Η επισήμανση του συγκεκριμένου προβλήματος είναι επίκαιρη καθώς το πρόβλημα της Παιδείας στην Ελλάδα έχει τεθεί επί τάπητος, πολύ πριν από την προχθεσινή συζήτηση στη Βουλή σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών. Οι όψεις του προβλήματος είναι ασφαλώς πολλές. Και η πλέον δυσάρεστη πλευρά θεωρείται η περιπέτεια των υποψηφίων φοιτητών, που αγωνίζονται για μια θέση στα πανεπιστήμια. Ολοι βέβαια έχουν να προτείνουν ένα δικό τους σύστημα το οποίο... καταργεί τις εισαγωγικές εξετάσεις κλπ. Και όπως από ετών έχει επισημάνει «Το Βήμα», το σύστημα εισαγωγής αλλάζει τα τελευταία 40 χρόνια όχι μόνον όταν αλλάζουν οι κυβερνήσεις αλλά και όταν απλώς αλλάζει ο υπουργός. Ηδη αρχίζει να γίνεται ορατό το μεγαλύτερο πρόβλημα. Τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα τείνουν να μεταβληθούν σε παραγωγούς ανέργων... Είτε διότι ορισμένες σχολές είναι εντελώς θεωρητικές (ποια ακριβώς εργασία θα κάνει ένας αυριανός πολιτικός επιστήμων πτυχιούχος μεν, αλλά χωρίς περαιτέρω μεταπτυχιακή ειδίκευση;) είτε διότι άλλες σχολές δεν λαμβάνουν υπόψη τον κορεσμό σε πολλά επαγγέλματα, τα πανεπιστήμια «παράγουν» ανέργους κατά χιλιάδες. Είναι πασιφανές ότι οι σπουδές πρέπει να συνδεθούν με την εργασία, να ανταποκρίνεται η παραγωγή πτυχιούχων στις ανάγκες της αγοράς. Είναι αναγκαίο να γνωρίζει ο νέος ότι ορισμένα πτυχία έχουν τελικώς λιγότερη ζήτηση από το δίπλωμα του επαγγελματία οδηγού. Βεβαίως η ευθύνη ανήκει τελικά στην πολιτεία. Που πρέπει να αναδιαρθρώσει την Παιδεία συνδέοντας τις σπουδές με την εργασία. Ενα ειλικρινές και εφαρμόσιμο πρόγραμμα είναι το ζητούμενο από τα κόμματα που κυβερνούν τη χώρα.
Θα κλείσω τον κύκλο των περιηγήσεων στη Βόρειο Ήπειρο, τις αναδρομές στην αρχαία, τη βυζαντινή και τη νεώτερη περίοδο, σε πόλεις αρχαίες, βυζαντινές και σύγχρονες, σε χρόνια δίσεκτα, σκοτεινά και φρικτά, μ' ένα τραγούδι, που συνεχίζει την πορεία του, αυθεντικό ή παραλλαγμένο, ανάλογα με τις περιστάσεις, το οποίο και σήμερα τραγουδιέται στην Επαρχία Αργυροκάστρου και Πωγωνίου. Πρόκειται για τη «Δεροπολίτισσα». Τραγούδι, που ιδιαίτερα αγαπήθηκε και τραγουδήθηκε με πάθος και συγκίνηση από τους Δεροπολίτες. Η «Δεροπολίτισσα» διεκτραγωδεί με τον πιο παραστατικό τρόπο τις σφαγές, τις αιχμαλωσίες, τις λεηλασίες, τους παντοειδείς ψυχικούς και σωματικούς εξαναγκασμούς, που έπαθαν οι κάτοικοι του δύσμοιρου αυτού τόπου, καθ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Πριν όμως αναφερθώ στο τραγούδι, είναι σκόπιμο να γράψω λίγα λόγια για τα πολυφωνικά δημοτικά τραγούδια της Βορ. Ηπείρου, που κλείνουν μέσα τους πολλή θλίψη, αγωνία, καρτερικότητα και υπομονή. Με τα τραγούδια αυτά ασχολήθηκαν ο κορυφαίος μουσικολόγος - καθηγητής της Ακαδημίας Αθηνών κ. Σπ. Περιστέρης (Δημοτικά τραγούδια Δροπόλεως Βορ. Ηπείρου, Επετηρίς Λαογραφικού Αρχείου Ακαδημίας Αθηνών, τ. 9 και 10, 1955 - 1957) και ο Αντ. Λάβδας (Πεντάφθογγοι κλίμακες εν τη δημώδη μουσική της Ηπείρου, Ηπειρ. Εστία 1958). Για το πολυφωνικό τραγούδι της Β.Η. θα αφήσω τον Μενέλαο Ζώτο να μιλήσει στο βιβλίο του (Το Δημοτικό τραγούδι της Βορ. Ηπείρου, σελ. 12 και 30). «Το Δημ. Τραγούδι της Βορ. Ηπείρου, μας παρουσιάζει δύο αξιοπρέσεχτα στοιχεία, την πολυφωνική αντίληψη και τη μουσική περιγραφή, στοιχεία που αποτελούν βασικούς παράγοντες της μουσικής τέχνης κι επιστήμης. Πάνω απ' όλα όμως η βορειοηπειρωτική μουσική είναι πολυφωνική, δηλαδή περιέχει στοιχεία του λεγόμενου οριζόντιου μουσικού συστήματος σύμφωνα με το οποίο, δύο ή περισσότερες φωνές, αποτελούν ανεξάρτητα ηχητικά σύνολα, που στην πορεία τους δημιουργούν κάθετες ηχητικές στήλες και μας δίνουν έτσι την αρμονική αντίληψη. Η εκτέλεση των πολυφωνικών τραγουδιών γίνεται από ομάδα ανδρών ή γυναικών ή μικτών και χωρίς τη συνοδεία μουσικού οργάνου. Η ομάδα των τραγουδιστών συγκροτείται από τον παρτή, τον γυριστή ή τσακιστή ή κλώστη και τους ισοκράτες. Είναι ένα ζωντανό μνημείο του αστείρευτου λαογραφικού θησαυρού της Β. Ηπείρου. Ελληνικό, γνήσιο, ανόθευτο, πηγαίο, που ο θρηνητικός του ήχος σε συνδυασμό με μια βαθιά μελαγχολική αίσθηση του στίχου του, συγκινεί και συγκλονίζει πάντοτε, όχι μόνο τους τραγουδιστές του, αλλά και τους αμύητους...». Αλλά ποιοί είναι αυτοί που συνθέτουν και τραγουδούν; Ο ίδιος ο λαός, που βρίσκει τη δύναμη να μετουσιώνει τον πόνο και το δάκρυ, το ταξίδι και τον θάνατο, σε τραγούδι. Είναι ο ίδιος που εδώ και χιλιάδες χρόνια πλέκει τη συνέχεια της ζωής της φυλής μας. «Είναι αυτοί, που χιλιάδες ζωνάρια», γράφει ο Αλέκος Μαμμόπουλος (Ήπειρος Α', σελ. 131) «έρχονται ο ένας πίσω από τον άλλον με την απαράβατη εθιμική τάξη των βαπτιστικών ονομάτων, συνέχεια χωρίς διακοπή και «ανασταίνουν» τους πεθαμένους προγόνους, ο Κώστας, ο Αλέξανδρος, ο Λεωνίδας, ο Αλκιβιάδης, ο Οδυσσέας, ο Αγαμέμνων, η Αρετή, η Ολυμπιάδα, η Αμαλία, ο Νικηφόρος, υπόμνηση όλων των περιόδων της ελληνικής ιστορίας, της αρχαίας, χριστιανικής, βυζαντινής και νεωτέρας». Μετά από τον καθημερινό μόχθο, τη σωματική κούραση και τον ψυχικό κάματο, συγκεντρώνονται οι δεροπολίτισσες κάτω από το φτελιά, κοπέλες, γυναίκες μεσόκοπες και γερόντισσες και αρχίζουν αργά, θρηνητικά να τραγουδούν. Αχολογεί ο κάμπος της Δερόπολης και οι φωνές τους σμίγουν με τα νερά του Δρίνου και χάνονται, σβήνουν... «Χάτε κοπέλες», γράφει ο Ν. Παπαδόπουλος (Δροπλίτικα Α', σελ. 53) «ελάτε τώρα να τραγουδήσετε και σεις, τους κρένουν όλες αντάμα οι γυναίκες. Κι έκατσαν όλες μαζί, κοπέλες και μανάδες, κι άρχισαν το τραγούδι, το παθητικώτερο τραγούδι του τόπου. Η Φτέλιω τόπαιρνε, η Όλγα το γύριζε κι άλλοι το γιόμιζαν. Κι έτσι τώρα φωνές άκακες και γλυκόηχες γιομίζουν τον κάμπο με το τραγούδι της Δεροπολίτισσας: Μωρ' Δεροπολίτισσα, μωρ' καημένη μωρ' Δεροπολίτισσα, ζηλεμένη, βάλ' το φέσι σου στραβά σίντα πας στην εκκλησιά, με λαμπάδες με κεριά και με μοσχοθυμιατά. Και προσκύνα για τ' εμάς, για τ' εμάς τους Χριστιανούς, τι μας πλάκωσ' η Τουρκιά και μας σφάζουν σαν τ' αρνιά... Το τραγούδι είναι φανερό ότι αναφέρεται στους βίαιους εξισλαμισμούς, κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Ήταν μια περίοδος που οι κάτοικοι της Δερόπολης αναγκάζονταν να τουρκέψουν, πρώτα από τους Τούρκους της Ανατολής και μετά από τους ντόπιους, που δέχτηκαν τον μουσουλμανισμό και με την ορμή του νεοφώτιστου υποχρέωναν και άλλους να αλλαξοπιστήσουν. Ο Αραβαντινός και ο Σάθας πιστεύουν ότι το τραγούδι αναφέρεται στο κίνημα του 1565 και στις τραγικές συνέπειες που είχε η αποτυχία του. Κατά τους Ν. Παπαδόπουλο και Α. Μαμμόπουλο το τραγούδι χρονικά πρέπει να το τοποθετήσουμε στην περίοδο 1600 με 1700. Υπάρχουν αρκετές παραλλαγές του τραγουδιού, όπως του Αραβαντινού (Συλλογή δημωδών ασμάτων της Ηπείρου, εν Αθήν. 1880, σελ. 250), του Α. Παπακώστα (Εικόνες της Ηπείρου, τ. 2, 1960), του Ν. Πατσέλη (Ηπειρωτικαί Μελέται Β', 1968, σελ. 20). Το τραγούδι δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά από τον Αθ. Πετρίδη (Νεοελληνικά Ανάλεκτα Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού, Α' 1870, σελ. 74 - 75), με μικρές παραλλαγές από το σημερινό. Ο Πετρίδης συνοδεύει την καταγραφή του τραγουδιού με τα παρακάτω αξιοπρόσεχτα λόγια, από την άποψη ότι βρίσκεται πολύ πιο κοντά χρονικά και ο απόηχος των θλιβερών γεγονότων φτάνει στ' αυτιά του και από προφορικές μαρτυρίες: «Η Δρυϊνούπολις, επαρχία της Ηπείρου καλουμένη σήμερον επαρχία Αργυροκάστρου, υποταχθείσα εις την εξουσίαν των τούρκων, όπως και αι λοιπαί κλασσικαί χώραι, εδοκίμασε πολλά κακά εκ των εχθρών τούτων, οίον σφαγάς, αιχμαλωσίας, πυρκαϊάς κλπ. Ταύτα εκτραγωδούνται περιπαθέστατα, εις το εξής δημώδες άσμα, παρ' ω ζωγραφίζονται αι αιχμαλωσίαι και σφαγαί πλείστων όσων ηπειρωτικών οικογενειών φυσικότατα και αφελέστατα... Αι Δρυϊνουπολίτισσαι φορούσι φέσιον επί της κεφαλής πλήρες νομισμάτων χρυσών και αργυρών, προς δε και φουστανέλλες λευκάς, ώσπερ οι άνδρες, και φαίνονται αληθείς Αμαζόνες». Επίσης μικρές παραλλαγές βρίσκουμε στη δημοσίευση του Ν. Παπαδόπουλου (Η Β. Ήπειρος, Λεύκωμα μαθητριών Αρσακείου Αθηνών, 1960, σελ. 82). Ο Μενέλαος Ζώτος, στην καταγραφή που κάνει στο βιβλίο του που ανάφερα παραπάνω και στο οποίο συμπεριέλαβε ανέκδοτα τραγούδια της Πολύτσιανης, τελειώνει συμπληρωματικά, με τον στίχο: Τα μοσχάρια τ' Αϊ - Βαγιός, μωρ' καημένη. Τα μοσχάρια τ' Αϊ - Βαγιός, ζηλεμένη. Οι πολλές παραλλαγές φανερώνουν την τεράστια απήχηση που είχε το τραγούδι στους καταπιεσμένους κατοίκους της περιοχής. Οι στίχοι του και ο πολυφωνικός θρηνητικός σκοπός του, είναι φωνή «εκ βαθέων», κραυγή ανείπωτου πόνου για την χαμένη πίστη των πατέρων τους, κλάμα και μοιρολόι για τις χαμένες ελπίδες.
Η συγγραφή διδακτικών εγχειριδίων για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών είναι στη χώρα μας εξαρχής υπονομευμένη, δεδομένων των απαράδεκτων και ανορθολογικών διαδικασιών επιλογής των συγγραφικών ομάδων. Και αυτό όχι μόνο για λόγους θεσμικής τάξης και διαφάνειας, αλλά κυρίως εξαιτίας της συστηματικής επιλογής ομάδων, οι οποίες όχι μόνο δεν έχουν καμία σχέση με ένα τεράστιο πεδίο έρευνας διεθνώς, με αντικείμενο τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, αλλά συχνά διακηρύσσουν παντοιοτρόπως την αποστροφή τους για τα σχετικά ερευνητικά ευρήματα.
Η δημιουργία διδακτικών εγχειριδίων για τις Φυσικές Επιστήμες, για όλες τις σχολικές βαθμίδες, αποτελεί διαδικασία και προϊόν ενός ειδικού επιστημονικού πεδίου, το οποίο αποκαλούμε διδακτικό μετασχηματισμό. Στο πεδίο αυτό μελετώνται και αξιοποιούνται εξαντλητικά οι διαπιστωμένες από την έρευνα δυσκολίες των παιδιών, οι θεωρητικά προβλεπόμενες δυνατότητές τους, η ανάλυση του παιδαγωγικού πλαισίου και των αναλυτικών προγραμμάτων, η ριζικά ανακατασκευασμένη επιστημονική γνώση για τις εξειδικευμένες ανάγκες της κάθε ηλικίας και σχολικής βαθμίδας, οι λειτουργίες των διαφόρων μορφών γραπτού κειμένου, συμβόλων και εικόνας, οι δραστηριότητες εμπέδωσης και άσκησης των παιδιών.
Οταν όλα αυτά αποτελούν για τους συγγραφείς των εγχειριδίων άγνωστο πλανήτη, χωρίς καμιά αμφιβολία τα βιβλία που δημιουργούν είναι απλώς προϊόντα ενός τυφλού, αδιέξοδου και χωρίς σημεία στήριξης και αναφοράς εμπειρισμού. Ετσι, έχουν όλα τα αμαρτήματα τα οποία η κριτική στο πλαίσιο της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών διαπιστώνει διά γυμνού οφθαλμού: επιστημολογική σύγχυση, ανάμιξη μοντέλων χωρίς συνείδηση του προβλήματος και απλοϊκός επαγωγισμός, αμήχανη κονιορτοποίηση των στόχων της διδασκαλίας, αυθαίρετες επιλογές και ακολουθίες διδακτικών ενοτήτων, προσκόλληση στις ίδιες τις Φυσικές Επιστήμες και ταύτισή τους με την απόλυτη αλήθεια, απομάκρυνση από κάθε μεθοδολογικό και πολιτισμικό στοιχείο, αδυναμία διάκρισης και εντοπισμού τού τι ακριβώς είναι «δύσκολο» για τα παιδιά της κάθε ηλικίας, ανεξέλεγκτη χρήση μαθηματικοποίησης, κειμένων και εικονογράφησης.
Δυστυχώς, τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν ενδημικά στοιχεία στο σύνολο σχεδόν των σχολικών βιβλίων για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, καθώς τα διάφορα κέντρα λήψης των εκπαιδευτικών-πολιτικών αποφάσεων στη χώρα μας έχουν στραμμένη την πλάτη στη σχετική επιστημονική έρευνα, αν δεν την έχουν κηρύξει σε αφάνεια. Στραβά αρμενίζουμε. Είναι βέβαιο.
*Καθηγητής Διδακτικής της Φυσικής Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρών
O Γιαν είναι Φιλανδός. Μαθητής της δευτέρας λυκείου, σε ένα δημόσιο λύκειο (ιδιωτικά δεν υπάρχουν στην χώρα του) στο Ελσίνκι. Η Βανέσα είναι Ελληνίδα. Μαθήτρια της τρίτης Λυκείου, στο δημόσιο του Χολαργού. Συνομιλούν στο ίντερνετ. Η Βανέσα, έκπληκτη, ανακαλύπτει ότι ο συνομήλικος της έχει πολύ ελεύθερο χρόνο, ελάχιστη πίεση, κανένα άγχος για την μαθητική του ζωή και για την εισαγωγή του στο πανεπιστήμιο κι ότι το σχολείο του- δημόσιο- έχει μέχρι και μικρό στούντιο τηλεόρασης για να κάνουν το μάθημα δημοσιογραφίας! Κι όμως, αυτός ο «χαλαρός» νέος, που πιέζεται ελάχιστα από το σχολείο και βασανίζεται σπάνια από τον βραχνά των εξετάσεων, φοιτά σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που έρχεται σταθερά πρώτο στον κόσμο, με βάση τις αξιολογήσεις του ΟΟΣΑ, ενώ εκείνη, που βασανίζεται δέκα και δώδεκα ώρες την ημέρα σε σχολείο και φροντιστήριο και την πνίγει το άγχος, ζει σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που είχε αξιολογηθεί στην 25η θέση το 2000 κι έχει ήδη πέσει στην 28η από τις 30 υπό εξέταση χώρες του ΟΑΣΑ το 2006, στην τελευταία μέτρηση!
Την ιστορία αυτών των δύο μαθητών, ένα τυπικό τους 24ωρο, παρακολουθεί η κάμερα της «Έρευνας», καταγράφει τις διαφορές στο εκπαιδευτικό τους περιβάλλον και την καθημερινή τους ζωή και μένει με το αναπάντητο ερώτημα: Πώς είναι δυνατόν το δικό μας σχολείο να πιέζει τόσο πολύ τους μαθητές του με τόσο φτωχά αποτελέσματα; Πώς γίνεται να συζητάμε τόσο πολύ για την παιδεία και να τα καταφέρνουμε στην πράξη τόσο άσχημα;
Καθώς μια ακόμη συζήτηση («από μηδενική βάση», όπως ειπώθηκε αρμοδίως) ξεκινά για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η «Έρευνα» της Τρίτης θέτει τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων, μέσα σε μια σχολική τάξη κι ένα μαθητικό δωμάτιο δύο διαφορετικών χωρών. Κι έπειτα ρωτά δασκάλους, ειδικούς και υπουργούς τι φταίει, τι ματαιώνει κάθε απόπειρα βελτίωσης του ελληνικού σχολείου.
Τρεις πρώην υπουργοί που φιλοδόξησαν να συνδέσουν το όνομά τους με μια μεγάλη μεταρρύθμιση - ο Γεράσιμος Αρσένης, η Μαριέττα Γιανάκου και ο Βασίλης Κοντογιανόπουλος - μιλούν για πρώτη φορά για την εμπειρία τους, τα λάθη τους και τα συμπεράσματα στα οποία έχουν οδηγηθεί.
Η εργαστηριακή άσκηση της Γ Λυκείου θετικής κατεύθυνσης σε δύο κάρτες -διαφάνειες σύντομα παραστατικά, χωρίς πολλά πλυσίματα γυαλικών, με τη χρησιμοποίηση πλαστικών διαφανών ποτηριών, που αν γράψουμε στο καθένα τι περιέχει και τι θα προσθέσουμε μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Η ιδέα από έναν οδηγό εικονογραφημένων συνταγών μαγειρικής.
Γεώργιος Ράλλης (Ιούλιος 1976 – Νοέμβριος 1977) Με το όνομά του συνδέθηκε η πρώτη μεγάλη μεταχουντική προσπάθεια για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία σχεδιάστηκε στο πλαίσιο των σχετικών διατάξεων του Συντάγματος του 1975 με κύριο (ανεπίσημο) σύμβουλο τον Ευάγγελο Παπανούτσο.
Απόστολος Κακλαμάνης (5 Ιουλ. 1982 – 25 Απρ. 1986) Σημαντική ήταν η συμβολή του υφυπουργού, εκπαιδευτικού Πέτρου Μόραλη. Θεσμοθέτηση του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου, Καθιέρωση του συστήματος των δεσμών, ως σύστημα εισαγωγής σε ΑΕΙ , ΤΕΙ, το μακροβιότερο σύστημα.
Υφυπουργοί: Στέλιος Παπαθεμελής, Πέτρος Μώραλης
Αντώνης Τρίτσης(24 Απρ. 1986 – 9 Μαϊου 1988) Υφυπουργοί: Μώραλης, Φίλιππος Πετσάλνικος. Ξεκίνησε με την έκδοση ενός ειδικού τεύχους τον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία.
Κώστας Σημίτης – Βασίλης Κοντογιαννόπουλος (αναπληρωτής υπουργός) στην Οικουμενική κυβέρνηση του Ξενοφώντα Ζολώτα. (23 Νοεμ. 1989 – 13 Φεβ. 1990)
Βασίλης Κοντογιαννόπουλος (Απρίλιος 1990 - Ιαν. 1991) Τα διατάγματα για το «νοικοκύρεμα» των πραγμάτων προκάλεσαν διάχυτη δυσφορία, που οδήγησε σε εκτεταμένες καταλήψεις λυκείων σε όλη τη χώρα. Στην Πάτρα στις 8 Ιαν. 1991, αντιφρονούντες τραυμάτισαν θανάσιμα τον καθηγητή Μαθηματικών Νίκο Τεμπονέρα. Ο θάνατος του, και τα βίαια γεγονότα στην Αθήνα –πυρπόληση του Κ . Μαρούσης - οδήγησαν σε παραίτηση τον υπουργό Κοντογιαννόπουλο. Υφυπουργός: Βασίλης Μπεκίρης
Γεώργιος Σουφλιάς – Πολιτικός Μηχανικός ( Ιαν. 1991- Οκτ. 1993) Ιδρυση επιμορφωτικών κέντρων ΠΕΚ, ινστιτούτων επαγγελματικής κατάρτισης ΙΕΚ.
Νέος εθνικός διάλογος για την παιδεία. Τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν είχαν την μορφή του «όλοι οι παράγοντες της εκπαιδευτικής κοινότητας συμφωνούν σε αναλογίες που κυμαίνονται 6-9 στους 10, ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Εκπαίδευση.
Δόθηκε για συζήτηση ένα πλήρες σχέδιο για τη θεσμοθέτηση ενός νέου τίτλου ολοκλήρωσης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που θα ήταν ταυτόχρονα αναγκαίο και επαρκές στοιχείο για μια θέση στην επόμενη βαθμίδα. Η αλλαγή ηγεσίας στο ΥΠΕΠΘ άλλαξε την πορεία των πραγμάτων.
Υφυπουργοί: Φίλιππος Πετσάλνικος, Ελένη Στεφάνου
Γεράσιμος Αρσένης (22 Σεπ. 1996 – Απρίλιος 2000) Υφυπουργός: Γιάννης Ανθόπουλος.
Καίρια σημεία της «εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης» ανατρεπτικά παγιομένων από χρόνια διαδικασιών, ήταν
Κατάργηση της επετηρίδας για το διορισμό των εκπαιδευτικών και καθιέρωση εξετάσεων επιλογής από το ΑΣΕΠ
Εισαγωγή διαδικασιών αξιολόγησης του διδακτικού προσωπικού
Θεσμοθέτηση παράλληλα Ενιαίου Λυκείου και Τεχνολογικού Επαγγελματικού Εκπαιδευτηρίου (ΤΕΕ).
Κατάργηση των γενικών εξετάσεων, που στηρίζονταν στις «Δέσμες» της Γ΄Λυκείου με πρόβλεψη ότι ο αριθμός των αποφοίτων του Ενιαίου Λυκείου θα συμπίπτει με τον αριθμό των θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αποκλήθηκε «ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια»
Το εξεταστικό σύστημα για τα ΑΕΙ ΤΕΙ, βρήκε μεγάλο κύμα αντιδράσεων. Τον Δεκέμβριο του 1998 έγιναν μαζικά συλλαλητήρια, τα 2/3 των λυκείων ήταν κλειστά, ενώ είχαν αρχίσει καταλήψεις γυμνασίων. Τελικά η ένταση εκτονώθηκε με την απόφαση να είναι προαιρετικές οι (πανελλήνιες) εξετάσεις στη Β’ λυκείου. Ένα από τα χαρακτηριστικά των κινητοποιήσεων ήταν η ευρηματικότητα των μαθητών στα συνθήματα.
Οι εκπαιδευτικοί, ιδίως οι καθηγητές της μέσης βαθμίδας, κοντά στα κλαδικά τους αιτήματα, εξέφρασαν δυναμικά, κατά την υπουργία Αρσένη, και την αντίθεσή τους στην αλλαγή των διαδικασιών για το διορισμό τους. Οι πρώτες εξετάσεις του ΑΣΕΠ έγιναν σε κλίμα ιδιαίτερα φορτισμένο, με συμμετοχή εκπαιδευτικών όλων των κατηγοριών και των αδιόριστων που υπολογίζονταν σε πάνω από 120.000
Πέτρος Ευθυμίου – Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός, Δημοσιογράφος – (Απρίλιος 2000 – Μάρτιος 2004) Υφυπουργοί: Νίκος Γκεσούλης – φυσικός- φροντιστής-, Ελένη Κούρκουλα, Γεώργιος Θωμάς.
Απάλυνε αιχμηρές γωνίες στις Πανελλήνιες εξετάσεις για τα ΑΕΙ, ΤΕΙ, ελαττώνοντας τα εξεταζόμενα μαθήματα σε 9, καθώς και στο σύστημα διορισμού των εκπαιδευτικών. Το εξεταστικό σύστημα Αρσένη απέκτησε «άρωμα Δεσμών».
Θεσμοθέτηση του ολοήμερου δημοτικού σχολείου, ολοκλήρωση προγραμμάτων εξοπλισμού σχολείων με Η.Υ. – εργαστήρια.
Μαριέτα Γιαννάκου –Ιατρός- (Μάρτιος 2004 – Σεπ 2007) Υφυπουργοί Γεώργιος Καλός,
Η υπουργία της χρωματίστηκε με σφοδρές αντιδράσεις στους δρόμους όταν επιχειρήθηκαν σχετικά ανώδυνες μεταβολές στη λειτουργία των Πανεπιστημίων. Καταργήθηκαν οι πανελλήνιες εξετάσεις στη Β λυκείου και έτσι μετατράπηκε η τάξη αυτή σε έτος προπαρασκευής της Γ Λυκείου. Το εξεταστικό σύστημα πλέον δεν διαφέρει σε πολλά από το σύστημα των Δεσμών του Απόστολου Κακλαμάνη.
Οξείες αντιδράσεις σημειώθηκαν και για το βιβλίο Ιστορίας της Ε Δημοτικού, αλλά η Υπουργός επέμεινε στην απόφασή της. Συγκίνησε το πανελλήνιο με την μετέπειτα περιπέτεια της υγείας της.
Ευριπίδης Στυλιανίδης ( Σεπ 2007 - 7 Ιαν 2009) Παρά τις προθέσεις του, δεν μπόρεσε να ηρεμήσει την εκπαιδευτική κοινότητα, και δεν έδειξε γρήγορα αντανακλαστικά μετά το φόνο του μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου.
Επί Άρη Σπηλιωτόπουλου τα πράγματα κάπως ηρέμησαν, οι διαμαρτυρίες στους δρόμους περιορίστηκαν. Ξεκίνησε ένας ακόμη διάλογος για την Εκπαίδευση (ράβε ξήλωνε δουλειά να μη σου λείπει) υπό την προεδρία του καθηγητή Μπαμπινιώτη. Ένα από τα τελευταία μέτρα ήταν η χορήγηση σε όλους τους μαθητές της Α Γυμνασίου ενός φορητού υπολογιστή laptop, χωρίς προηγουμένως να υπάρξει σοβαρή δουλειά για την στήριξη του εν λόγω μέτρου. Ωφελημένα κυρίως τα μεγάλα καταστήματα πώλησης υπολογιστών.
Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι η εκλεκτή του Γιώργου Παπανδρέου για την ηλεκτρική καρέκλα του Υπ.Παιδείας, Δια βίου μάθησης και Θρησκευμάτων
σε μια κρίσιμη εποχή για την Παιδεία και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Μαζί με την Άννα Διαμαντοπούλου, την ευθύνη της Παιδείας αναλαμβάνει και η Εύη Χριστοφιλοπούλου η οποία βγήκε πρώτη σε σταυρούς στο Υπόλοιπο Αττικής. Έκπληξη το όνομα του Γιάννη Πανάρετου ο οποίος είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η νέα Υπουργός διαπίστωσε τον μεγάλο αριθμό (17.000) αποσπασμένων εκπαιδευτικών εκτός σχολικής τάξης που θα περιορίσει. Νέο σύνθημα το : Πρώτα ο μαθητής, ενώ το ΥΠΕΠΘ μετενομάστηκε σε Υ.Π.δ.β.μ.&Θ.
Τον Δεκέμβριο 2009 αντικαταστάθηκαν οι περιφερειακοί Διευθυντές Εκπαίδευσης. Τον Μάρτιο 2010 νέος πρόεδρος του Π.Ι. ο καθηγητής Κλήμης Ναυρίδης.
ΠΗΓΕΣ Από το Κοντύλι στον Υπολογιστή των Αλέξη Δημαρά, Βάσω Βασιλού-Παπαγεωργίου Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ιστοσελίδες πολιτικών, εκπαιδευτικών. Εφημερίδες, Προσωπικό Αρχείο.
Στον ανασχηματισμό της 7ης Σεπ. 2010 αναλαμβάνει
αναπλ. Υπουργός η Φώφη Γεννηματά (απόφοιτος της Νομικής Αθηνών, Ελληνίδα
πολιτικός, κόρη του Γιώργου Γεννηματά ιδρυτικού μέλους του ΠαΣοΚ – ιδρυτή του
Εθν Συστ. Υγείας)
Στον δεύτερο ανασχηματισμό της 17ης Ιουνίου 2011,
αποχωρεί ο υφυπουργός, καθηγητής Γιάννης
Πανάρετος
Στα «έργα» της υπουργίας Διαμαντοπούλου οι συγχωνεύσεις
Σχολείων, κατά τα άλλα Τι είχες Γιάννη; Τι είχα πάντα!
Πρωτοφανής στα χρονικά της Εκπαίδευσης καθυστέρηση στην έκδοση των σχολικών βιβλίων
που έφταναν στα Σχολεία μήνες μετά τον Σεπτέμβριο, ακόμη και μετά τα
Χριστούγεννα, παρά το σύνθημα αυτής της περιόδου ΠΡΩΤΑ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ!
Η διανομή cdμε τα βιβλία στους μαθητές, όσο να έρθουν τα βιβλία, προκάλεσε
επερώτηση στη Βουλή για την επιλεκτική ανάθεση της εγγραφής των cdσε
συγκεκριμένη εταιρεία.
Σύμφωνα με την Άννα
Διαμαντοπούλου
1.Γύρισαν στα σχολεία τους 5000 εκπαιδευτικοί (φέτος
αποσπάσθηκαν πάλι 4500), μπήκαν αντικειμενικά κριτήρια στις αποσπάσεις και
καταργήθηκαν όλες οι ρουσφετολογικές εξαιρέσεις στην προσμέτρηση των μορίων της
θέσης όπου υπηρετεί ο εκπαιδευτικός (τις οποίες επανέφερε η τρικομματική
κυβέρνηση).
2. Σχεδιάστηκε,
νομοθετήθηκε και υλοποιήθηκε η πολιτική αξιολόγησης. Η πρώτη φάση της
αξιολόγησης των σχολείων (παρά την αντίδραση ακόμα και με ξύλα εναντίον
καθηγητών που την εφάρμοσαν) είναι σε εξέλιξη και από τον Σεπτέμβριο επίκειται
η γενίκευση της σε όλα τα σχολεία.
3.. Συγχωνεύτηκαν ή έκλεισαν 2000 σχολεία με παιδαγωγικά και
οικονομικά κριτήρια, όχι γιατί το είπε η Τρόικα, αλλά γιατί έτσι έπρεπε να
γίνει, για τις ανάγκες των μαθητών και της χώρας.
Πλην όμως:
Οποιαδήποτε ανακοίνωσή της, συνοδευόταν την επόμενη ημέρα
από καταιγισμό συνεντεύξεων – παρουσίας σε όλα τα μέσα ενημέρωσης. Όλη η
πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων
έτρεχε από τηλεοπτικό σταθμό σε τηλεοπτικό σταθμό, από ραδιοφωνικό σταθμό σε
ραδιοφωνικό σταθμό, από εφημερίδα σε εφημερίδα. (λίγα έργα – πολλά λόγια)
Η υφυπουργός Χριστοφιλοπούλου ευέξαπτη, αποκάλεσε πρύτανη
Πανεπιστήμιου στην TV «συνάδελφε» επειδή η ίδια έχει διδακτορικό ή ήταν μέλος
ΔΕΠ, με αρκετή δόση υπεροψίας, ιστορικοί
οι τσακωμοί της με την Λιάνα Κανέλλη στη Βουλή, μιλούσε σχεδόν πάντα
νευριασμένη, που ακόμη και αν είχε δίκιο το έχανε!
7 Μαρτίου 2012 – 17 Μαϊου 2012 στην κυβέρνηση Λουκά
Παπαδήμου, υπουργός ΠΔΒΘ αναλαμβάνει ο γλωσσολόγος καθηγητής του Πανεπιστήμιου
Αθηνών Γεώργιος Μπαμπινιώτης (απ τη Μπαμπίνη της Αιτωλοακαρνανίας)
με αναπληρηρωτή υπουργό τον καθηγητή στο Πάντειο
Πανεπιστήμιο Κώστα Αρβανιτόπουλο (ΝΔ)
και υφυπουργό την Εύη Χριστοφιλοπούλου (ΠαΣοΚ)
17 Μαίου 212 – 21
Ιουνίου 2012 στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Παναγ. Πικραμμένου, υπουργός ΠΔΒΜΘ
αναλαμβάνει η νομικός (δικηγορική και διδακτική εμπειρία στο Παν. Αθηνών)
Αγγελική – Ευφροσύνη Κιάου
Μετά τις εκλογές της
17ης Ιουνίου 2012, στη κυβέρνηση Σαμαρά (ΝΔ ΠαΣοΚ ΔημΑρ)
υπουργός Παιδείας ανέλαβε (21 Ιουν. 2012) ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο
Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, ενώ το Υπουργείο μετενομάσθη
(ξανά) σε Υπουργείο Παιδείας – Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού με
αναπληρωτή υπουργό τον Κώστα Τζαβάρα, νομικό βουλευτή Ηλείας της ΝΔ, για τον
Πολιτισμό, και υφυπουργούς τον
Γιάννη Ιωαννίδη (προπονητής του μπάσκετ, βουλευτής της ΝΔ,
από την ιστορική Γευγελή) για τον Αθλητισμό και τον
καθηγητή του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου Θεόδωρο Παπαθεοδώρου
εκ μέρους της ΔημΑρ.
Ανασχηματισμό της κυβέρνησης ανακοίνωσε την Τετάρτη ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευ.Αντώναρος. Εκτός κυβέρνησης Γ.Αλογοσκούφης και σαρωτικές αλλαγές στο οικονομικό επιτελείο. Παραμένουν Μπακογιάννη, Παυλόπουλος, Μεϊμαράκης, Πετραλιά, Σουφλιάς, Αβραμόπουλος. Είσοδος Αντώνη Σαμαρά στην κυβέρνηση.
Το 2008 ήταν η χρονιά τους. Διακρίθηκαν σε παγκόσμιους διαγωνισμούς, επέστρεψαν από διεθνείς διοργανώσεις με μετάλλια και βραβεία, πήραν το «εισιτήριο» για φημισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού. Εκπρόσωποι μιας «άλλης» Ελλάδας, μακριά από σκάνδαλα, σκοπιμότητες και στείρες αντιπαραθέσεις, που σπάνια «κερδίζει» χρόνο και χώρο στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων και τις σελίδες των εφημερίδων. Νέα παιδιά με όρεξη για δουλειά και διάθεση να προσφέρουν στον τόπο τους. Καταξιωμένοι επιστήμονες που διαπρέπουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Με λαμπρό παρόν, ελπίδες, αγωνίες και όνειρα για ένα καλύτερο μέλλον. Δέκα πρόσωπα που ξεχώρισαν μέσα από τις επιτυχίες και τη δύναμη που επέδειξαν τη χρονιά που πέρασε στέλνουν μέσω του ΕΤ.Κ μηνύματα αισιοδοξίας για το νέο έτος και ζητούν από την Πολιτεία να δώσει επιτέλους «ψήφο εμπιστοσύνης» στη νέα γενιά. Καθένας από αυτούς είχε κεντρίσει με τα επιτεύγματά του το ενδιαφέρον του ΕΤ που τα παρακολούθησε από κοντά και πρόβαλε τις προσπάθειες και τις διακρίσεις αυτών των παιδιών. Η ανάδειξη τέτοιων σημαντικών γεγονότων μάς θυμίζει ότι υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος. Αυτή της αισιοδοξίας, της συστηματικής δουλειάς, της καταξίωσης μέσα από τα αποτελέσματα. Αυτή ακριβώς η γόνιμη πλευρά της όχθης αποτυπώθηκε στις σελίδες της εφημερίδας μας το περασμένο έτος.
Ο 17χρονος της πρώτης σελίδας. Νικος Πασσαλης, μαθητης, 17 ετωνΠριν από λίγους μήνες κέρδισες το πρώτο ειδικό βραβείο του EIROForum. Ποια ήταν η συνέχεια;Ενδιαφέρθηκαν για το project που παρουσίασα ο καθηγητής κ. Λάλης από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και ο καθηγητής κ. Μαργαρίτης από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Με κάλεσαν μάλιστα και στο Πανεπιστήμιο για να συζητήσουμε. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη αναγνώριση για μένα. Επίσης, επικοινώνησε μαζί μου ο Πρόεδρος της Βουλής για να με συγχαρεί και να μου ανακοινώσει ότι θα βραβευθώ από το Κοινοβούλιο. Ο βασικός στόχος μου δεν άλλαξε. Θέλω να σπουδάσω Πληροφορική και συνεχίζω την έρευνα πάνω στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.Υπάρχουν ευκαιρίες για τους νέους επιστήμονες στην Ελλάδα;Δυνατότητες υπάρχουν, σίγουρα όμως είναι λιγότερες απ’ ό,τι στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ουσιαστικό ενδιαφέρον για την έρευνα.Γιατί εξεγείρονται οι νέοι;Αν δεν γινόταν αυτό θα έπρεπε να φοβόμαστε! Αναμενόμενο ήταν. Τα τελευταία γεγονότα είχαν χαρακτηριστικά κοινωνικής εξέγερσης. Οταν βλέπεις τα δικαιώματα και τις ελπίδες σου να καταπατούνται αντιδράς. Συμμετείχα κι εγώ στις εκδηλώσεις, όσο μπορούσα. Κάποιοι το παράκαναν βέβαια, τα επεισόδια σίγουρα δεν είναι ο σωστός τρόπος για να εκφράσεις την αντίθεσή σου σε οτιδήποτε. Ακόμα κι αν καλύπτονται από ιδεολογικό μανδύα.
«Με κινητοποιεί η ιδέα της προσφοράς» Ευαγγελια Τονια, συνθετρια κλασικης μουσικης, 23 ετων. Ονειρό της είναι να βάλει το δικό της λιθαράκι στο μουσικό πολιτισμό της χώρας μας. «Αυτός είναι ο μεγαλύτερος στόχος μου. Με κινητοποιεί η ιδέα της προσφοράς στην πατρίδα μου». Η διαδρομή της στη σύνθεση κλασικής μουσικής είναι γεμάτη διακρίσεις και βραβεία. Γεννημένη στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, με σπουδές στο ΑΠΘ και διδακτορικό -σε εξέλιξη- στο Εδιμβούργο, «μετράει» ήδη εννέα βραβεία σε διεθνείς και πανελλαδικούς διαγωνισμούς και έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρ. Παπούλια.Πριν από λίγες μέρες η Ενωση Ελλήνων Κριτικών Μουσικής τής απένειμε τον τίτλο του «Καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου καλλιτέχνη».Η ίδια πάντως πιστεύει ότι η μουσική τέχνη στην Ελλάδα παραμένει στο περιθώριο.«Οι παγκόσμιες πρωτιές φαίνεται ότι δεν έχουν μεγάλη σημασία. Αυτές οι ειδήσεις ακούγονταιγια λίγο και στη συνέχεια ξεχνιούνται». Ωστόσο, δεν απογοητεύεται. Συνεχίζει την προσπάθειά της με τον ίδιο ζήλο. «Πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει πολλές δυνατότητες. Θλίβομαι με τα δυσάρεστα γεγονότα που σημάδεψαν το τέλος του 2008. Η χώρα μας μπορεί και πρέπει να ξαναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της.Με μπροστάρηδες τους νέους ανθρώπους και όχι εκείνους που προσπαθούν σε κάθε ευκαιρία να καπηλευτούν τους αγώνες τους».
Ελπίδα πάνω από τα αποκαΐδια της Ηλείας. Σπυριδουλα Σιορδινη, μαθητρια, 16 ετωνΟ πατέρας της Γιάννης Σιορδίνης ήταν ένα από τα θύματα των πυρκαγιών της Ηλείας. Η Σπυριδούλα μεγάλωσε απότομα. Στα 15 της. Εκλαψε, κλείστηκε στον εαυτό της, οργίστηκε, αλλά βρήκε τη δύναμη να προχωρήσει. Μαθήτρια Λυκείου πλέον, και μάλιστα από τις καλύτερες, θεωρεί υποχρέωσή της να προσφέρει στον τόπο της. Ως μέλος της περιβαλλοντικής ομάδας του σχολείου της ήθελε να γίνουν δενδροφυτεύσεις στις περιοχές που κάηκαν. Με τους συμμαθητές της, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μην ξεχαστεί η καταστροφή. «Προσπαθήσαμε να προβάλουμε το θέμα, για να κρατήσουμε “ζωντανά” τα χωριά μας. Δώσαμε συνεντεύξεις, συμμετείχαμε σε εκδηλώσεις, πήραμε διάφορες πρωτοβουλίες σε συνεργασία και με το Δημαρχείο». «Εστω κι αν δεν ενδιαφέρθηκε κανείς για μας. Οταν έσβησαν τα φώτα, μας ξέχασαν. Κανείς δεν μας επισκέφθηκε, δεν μας τηλεφώνησε, δεν ρώτησε για τα προβλήματά μας. Απλώς άφησαν το χρόνο να κάνει τη δουλειά του. Δεν πειράζει όμως, έτσι κι αλλιώς θα τα καταφέρουμε και μόνοι μας.
Δεν θέλουμε τον οίκτο τους», λέει στον ΕΤ.Κ.Πρωταθλητής στο «Imagine Cup 2008». Αντωνης Πλατανιος, μαθητης, 17 ετων.Ποτέ δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι η αγάπη του για τους υπολογιστές και τα ηλεκτρονικά συστήματα θα του έδινε την «πρωτιά» στον διαγωνισμό «Imagine Cup 2008» της Microsoft, με θέμα το περιβάλλον. Ο 17χρονος Αντώνης σχεδίασε το οικολογικό σπίτι του μέλλοντος. Ενα σύστημα εξοικονόμησης ενέργειας από ηλεκτροβόρες οικιακές συσκευές, με αισθητήρες και μικροελεγκτές με ασύρματη διασύνδεση και κεντρικό έλεγχο από ηλεκτρονικό υπολογιστή. «Ενα έξυπνο σπίτι που ελέγχει την κατανάλωση πετρελαίου, νερού και ρεύματος». Προσπαθεί να τελειοποιήσει τα αγγλικά του για να σπουδάσει ηλεκτρολόγος μηχανολόγος ηλεκτρονικών υπολογιστών στο MIT. Οι διθυραμβικές κριτικές που εισέπραξε στο διαγωνισμό άνοιξαν νέους ορίζοντες στη ζωή του. Η Microsoft τού πρότεινε συνεργασία από το καλοκαίρι. «Δεν έχω πάρει ακόμα την τελική μου απόφαση, αλλά δεν αποκλείεται να δεχτώ. Το σκέφτομαι σοβαρά». Ο ΟΣΚ θέλει να εφαρμόσει το σύστημα εξοικονόμησης ενέργειας σε σχολεία στο Φάληρο, πανεπιστήμια του εξωτερικού του ζήτησαν να συμμετέχει σε project για την κατασκευή οικολογικών νησιών και σε λίγο καιρό θα παραλάβει μία επιταγή 1.000 ευρώ από τη Βουλή. «Το θέμα του ΟΣΚ προχωράει. Τα υπόλοιπα παραμένουν ανοικτά, επειδή αυτή την περίοδο δουλεύω πάνω στο δεύτερο κομμάτι του προγράμματος, που αφορά στις δασικές πυρκαγιές».
«Θα συνεχίσω να πρωτοστατώ σε καταλήψεις» Κυριακος Αξιωτης, μαθητης, 15 ετων. Είναι μικρός αλλά… θαυματουργός. Με εξασφαλισμένη τη θέση του στο Πανεπιστήμιο που επιθυμεί, εξαιτίας της διάκρισής του σε διεθνείς διαγωνισμούς και στην εθνική Ολυμπιάδα Μαθηματικών, ο 15χρονος Κυριάκος πρωτοστατεί στις καταλήψεις του 2ου Λυκείου Γέρακα, βγάζει 19,9 στην Α’ Λυκείου και ονειρεύεται μεταπτυχιακό στο ΜΙΤ. «Συμμετέχω σε εγχώριους και διεθνείς διαγωνισμούς, όχι όμως για να αποκομίσω οφέλη. Για τον εαυτό μου το κάνω. Η συμμετοχή στους διαγωνισμούς σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Αποκτάς εμπειρίες και γνώσεις. Κάνεις παρέα με άτομα που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα και μοιράζεσαι απόψεις». Το καλοκαίρι θα συμμετάσχει στην αναμέτρηση των «πληροφορικάριων» στη Βουλγαρία. Μοναδικό του παράπονο; «Δεν μας βοηθάει κανείς. Στο εξωτερικό λειτουργούν εργαστήρια μελέτης. Στη Βουλγαρία υπάρχουν ειδικά μαθηματικά σχολεία που προετοιμάζουν μαθητές για τη συμμετοχή τους σε διαγωνισμούς. Στη Ρουμανία και τη Σερβία τα παιδιά μελετούν όλο το χρόνο, παράλληλα με τα σχολικά μαθήματα». Για τις επιτυχίες του αισθάνεται περήφανος. Οχι όμως και για τη χώρα στην οποία μεγαλώνει. «Η οικονομική κατάσταση είναι πολύ άσχημη. Και η απουσία κρατικής ασφάλειας πρωτοφανής. Μέχρι να αλλάξουν αυτά, θα συνεχίσω να πρωτοστατώ σε καταλήψεις και διαμαρτυρίες».
Η ιατρική ήταν στο… DNA της. Δεσποινα Σανουδου, μοριακη βιολογος ετών 30Στις πανελλαδικές δεν τα κατάφερε. Αλλά αργότερα τη δέχθηκαν στο Cambridge. Και στο Harvard ως λέκτορα της Ιατρικής. «Εκεί νιώθεις ότι βρίσκεσαι στον κέντρο των εξελίξεων. Δεν περιμένεις να έρθει το κύμα και να σε παρασύρει». Στην Αθήνα επέστρεψε το 2004, για μια θέση στο Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Πριν από λίγο καιρό ανακηρύχθηκε επίκουρη καθηγήτρια Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα 30 της, έχει κερδίσει το βραβείο της Unesco – L’ Oreal στον τομέα των βιοεπιστημών για νέους επιστήμονες.Πέρυσι βραβεύτηκε από την Πανελλήνια Ενωση Βιοεπιστημών και την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία και κέρδισε μία υποτροφία από τη European Society For Human Genetics. Το ερευνητικό έργο της εστιάζεται σήμερα στη Φαρμακογενομική, πώς δηλαδή το DNA μας καθορίζει την ανταπόκρισή μας στα διαφορετικά φάρμακα και ποιες είναι οι ιδανικές θεραπείες για έναν ασθενή.
Τα μαθηματικά τον… έστειλαν στο Cambridge. Νικος Ρωμανιδης, φοιτητης Μαθηματικων, 19 ετων«Στο εξωτερικό είναι όλα διαφορετικά. Περισσότερες ευκαιρίες για τους νέους ανθρώπους, καλύτεροι μισθοί. Είμαι μόλις λίγους μήνες στην Αγγλία, αλλά ήταν αρκετοί για να βγάλω τα συμπεράσματά μου». Ο Νίκος είναι φοιτητής μαθηματικών στο Cambridge. Το εισιτήριο για ένα από τα φημισμένα πανεπιστήμια της Ευρώπης το εξασφάλισε ύστερα από τη συμμετοχή και τη διάκρισή του στην τελευταία Βαλκανιάδα Μαθηματικών. Τα Μαθηματικά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. «Ευστροφία χρειάζεται μόνο και να αφήνεις τη φαντασία σου να οργιάσει». Στα 19 του, «μετράει» επτά μετάλλια σε διεθνείς και εγχώριους διαγωνισμούς. «Είχα την ευκαιρία να επιλέξω όποιο πανεπιστήμιο ήθελα, λόγω των επιδόσεών μου. Αλλά το Cambridge ήταν ο μεγάλος στόχος μου. Και νιώθω δικαιωμένος για την επιλογή μου. Ολα από την παιδεία αρχίζουν τελικά». Την ημέρα της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου βρισκόταν στην Αγγλία. «Εμαθα τι γινόταν και δεν μου έκανε εντύπωση. Κατανοώ την αντίδραση του κόσμου, την εναντίωσή τους στο σύστημα και στους πολιτικούς, που έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για όσα δυσάρεστα συμβαίνουν στη χώρα μας.Και εμείς έχουμε ευθύνη που δεν φροντίσαμε να αλλάξουμε την κατάσταση. Αλλά σίγουρα το δικό μας μερίδιο είναι μικρότερο. Δεν είναι δυνατόν να τελειώνεις το ΕΜΠ και να μην μπορείς να βρεις δουλειά. Δεν υπάρχουν ευκαιρίες για τους νέους στην Ελλάδα».
Η Γιουζγιάν «έσπασε» το ταμπού. Γιουζγιαν Τζεβατογλου, φοιτητρια, 21 ετων. Δυναμική και ανήσυχη προσωπικότητα. Η Γιουζγιάν Τζεβάτογλου κατάφερε από πολύ νωρίς να απεγκλωβιστεί από τα ταμπού της «γκετοποιημένης» κοινωνίας των Ρομά. Οχι επειδή δεν σέβεται τις ρίζες και την καταγωγή της. Αλλά επειδή έχει όνειρα. Να γίνει κοινωνική λειτουργός και να δώσει ένα χέρι βοήθειας στις «Ρόμισσες» της ηλικίας της, ώστε να μορφωθούν και να μη φοβούνται.«Να κάνουν ένα βήμα μπροστά, για να σταματήσει ο κόσμος να τις θεωρεί “πληγή” των πολιτισμένων αστικών κοινωνιών τους». Σήμερα, η 21χρονη Γιουζγιάν συνεχίζει τις σπουδές της στο τμήμα Κοινωνικής Υπηρεσίας στα ΤΕΙ Αιγάλεω και εργάζεται σε γνωστή αλυσίδα ταχυφαγείων στην Ομόνοια. Στον ελεύθερο χρόνο της παρακολουθεί θεατρικές παραστάσεις, βλέπει ταινίες στον κινηματογράφο και μελετά βιβλία ψυχολογικού και κοινωνιολογικού περιεχομένου. Με βασικό «όπλο» τις εμπειρίες που αποκόμισε από το «σχολείο του δρόμου» και την πολυετή δουλειά στα φανάρια, ψάχνει για μια θέση εργασίας ανάλογη των προσδοκιών της. Πριν από λίγους μήνες, το «κινητό συνεργείο» του κ. Ν. Νικολόπουλου τη βοήθησε να κάνει ένα από τα όνειρά της πραγματικότητα. «Μου ζήτησαν να συμβάλω στο φιλανθρωπικό έργο τους. Κάθε μέρα επισκέπτονται δύο διαφορετικούς καταυλισμούς και βοηθούν Τσιγγανάκια να μάθουν ελληνικά». Η ίδια δηλώνει πρόθυμη να στηρίξει την προσπάθειά τους με όποιον τρόπο μπορεί.
«Παιδιά που έρχονται από το μέλλον» Χαραλαμπος Ταϊγανιδης, παραολυμπιονικης. Το 2008 ήταν μια καλή χρονιά για σας.Από τις καλύτερες της ζωής και της καριέρας μου. Εκπλήρωσα ένα μεγάλο όνειρό μου. Δούλεψα σκληρά, στερήθηκα πολλά, αλλά με τη βοήθεια της οικογένειας και του προπονητή μου κατάφερα να γυρίσω από το Πεκίνο με έξι μετάλλια. Αυτοί οι Αγώνες ήταν διαφορετικοί. Ο κόσμος και τα ΜΜΕ ενδιαφέρθηκαν για μας, παρακολούθησαν τις προσπάθειές μας, χάρηκαν με τις επιτυχίες μας. Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει πόσο σημαντικό είναι για έναν αθλητή να ξέρουν οι δικοί του άνθρωποι ότι πέτυχε το στόχο του, να χαρούν μαζί του. Το 2004 δεν ήταν έτσι. Ολοι μάς αντιμετώπιζαν με καχυποψία. Στο Πεκίνο αποδείξαμε, όλα τα μέλη της αποστολής, ότι δεν είμαστε «αθλητές - πυροτεχνήματα».Το 2009 περιμένετε…Σε προσωπικό επίπεδο, τη γέννηση του δεύτερου παιδιού μου, το Πανευρωπαϊκό και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Σε όλους τους Ελληνες, όμως, εύχομαι αυτή τη χρονιά να γίνουν ορισμένα βήματα μπροστά. Να στραφεί η Πολιτεία στη νέα γενιά, να την εμπιστευτεί. Ακούω πολλές φορές πολιτικούς αλλά και απλούς πολίτες να κρίνουν τους νέους και να αποδοκιμάζουν τις επιλογές τους. Αλλά τα παιδιά που είναι σήμερα στους δρόμους έρχονται από το μέλλον. Νομίζω ότι είναι η ώρα να σκύψουμε όλοι το κεφάλι και να ακούσουμε αυτά που έχουν να μας πουν.
Το «χρυσό μετάλλιο» του ΜΙΤ. Δημήτρης Παπαδημητριου, μαθητης, 17 ετων. Στα 17 του έχει ήδη εξασφαλίσει υποτροφία για το ΜΙΤ, ύστερα από πρόταση της Μαθηματικής Εταιρείας. «Συνεχίζω όμως να διαβάζω και να είμαι επιμελής στα μαθήματα του σχολείου κι ας μην έχω πια το άγχος των πανελληνίων εξετάσεων». Τα Σαββατοκύριακα πηγαίνει για μπάσκετ, παίζει κιθάρα και σκάκι. «Για όλα υπάρχει χρόνος. Αν θέλεις, προλαβαίνεις». Μαθητής της Γ’ Λυκείου σήμερα, ο Δημήτρης είχε δείξει από μικρός τις δυνατότητές του. Από το 2006, που κέρδισε το χάλκινο μετάλλιο στην Ολυμπιάδα Μαθηματικών του Βιετνάμ. «Ηταν πολύ μεγάλη ικανοποίηση για μένα. Το μετάλλιο μου άνοιξε την πόρτα για το Πολυτεχνείο. Από εκεί θα αρχίσω τις σπουδές μου.Και στη συνέχεια θα προσπαθήσω να φύγω στο εξωτερικό για μεταπτυχιακά. Και με τα οικονομικά θα ήθελα να ασχοληθώ». Οι κινητοποιήσεις των μαθητών μόνο αδιάφορο δεν τον αφήνουν. «Οσο μπορώ, παρακολουθώ τι συμβαίνει. Και τις διαδηλώσεις και τις πορείες. Εχουν ένα σκοπό, δεν γίνονται τυχαία. Μόνο τα επεισόδια με στεναχωρούν. Χαλάνε την εικόνα». ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΝΤΟΣ, ΜΙΚΑ ΚΟΝΤΟΡΟΥΣΗ
Η θέληση αυτού του κόσμου για ζωή, ψωμί, παιδεία, προκοπή, δημοκρατία ανάγλυφα στην εικόνα του μικρού παιδιού με τα μπαλώματα και το ελπιδοφόρο βλέμα (δεκαετία του '50) που αγκαλιάζει σφιχτά τ' αλφαβητάρι. Μικρός λαός κ' πολεμά δίχως σπαθιά κ' βόλια για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι.
άει τ’ αρνιά!»
Τι δυνάμεις εξασκεί η μια πέτρα στην άλλη, και όλες μαζί ισορροπούν στον αέρα πάνω από το ρυάκι;
Η θέληση αυτού του κόσμου για ζωή, ψωμί, παιδεία, προκοπή, δημοκρατία
