Παιδαγωγική Ακαδημία των βουνών.

Με την κατάρρευση του Μετώπου και την είσοδο των στρατευμάτων κατοχής στη χώρα μας τα πράγματα στην παιδεία χειροτέρεψαν, αφού οι κατακτητές επιτάξανε για τις ανάγκες τους 8345 σχολικά κτίρια, αφήνοντας μόνο 719 απείραχτα. (Πολλά κάηκαν, άλλα γκρεμίστηκαν ή έπαθαν σοβαρές ζημιές και τα πιο πολλά ρημάχτηκαν). Το σχολικό έτος 1940-41 κράτησε μόνο 3 μήνες και το 1941-42, μόνο 20 μέρες!
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες πως μπορεί να γίνει λόγος για μόρφωση;

Υπολογίζεται ότι 600.000 παιδιά δεν φοίτησαν καθόλου στο σχολείο, ενώ αρκετά ορφανά στάλθηκαν σε αγροτικές οικογένειες, με τη φροντίδα του Ερυθρού Σταυρού και του ΠΙΚΠΑ...

Τα παιδιά δεν φοβούνται εδώ κι οι δάσκαλοι πιάνουν δουλειά. Με πρωτοβουλία των αντιστασιακών οργανώσεων της Εθνικής Αλληλεγγύης και της ΕΤΑ (Επιμελητείας του Αντάρτη) ιδρύθηκαν στο Καρπενήσι και τα χωριά μας Παιδικοί Σταθμοί, όπου τα εξουθενωμένα Ελληνόπουλα έβρισκαν ζεστό φαγητό και τη θαλπωρή της αγάπης. (Στην Ευρυτανία, σύμφωνα με την υπεύθυνη Ναυσικά Φλέγγα - Παπαδάκη, λειτούργησαν 35 τέτοιοι Παιδικοί Σταθμοί, με τη βοήθεια των Επονιτισσών και των οργανωμένων στην Εθνική Αλληλεγγύη γυναικών του τόπου).
Xαρούμενα κι ενθουσιασμένα τώρα τα παιδιά ξαναβρίσκουν τα ενδιαφέροντά τους και το ρόδινο χρώμα της υγείας επανέρχεται στα μαγουλά τους. Και σιγά - σιγά το σχολεία ανοίγει τις πόρτες του, ζωντανεύει και αποκτά στοιχειώδη οργάνωση, μετά από δυο χαμένα χρόνια...
Στις 14 Μαρτίου 1944, συνήλθε στις Κορυσχάδες το Εθνικό Συμβούλιο, με αντιπροσώπους απ' όλα τα πολιτικά κόμματα της χώρας. Κι ένα από τα πρώτα μελήματα υπήρξε η Παιδεία, ενώ ανασυστάθηκε η Διδασκαλική Ομοσπονδία, που είχε καταργήσει ο Μεταξάς.

Και σε λίγο, με πρωτοβουλία του Γραμματέα Παιδείας της ΠΕΕΑ, καθηγητή Πέτρου Κόκκαλη, και τη συμμετοχή τριών εξεχόντων παιδαγωγών, του Κ. Δ. Σωτηρίου, του Μιχ. Παπαμαύρου και της Ρόζας Ιμβριώτη, και 5 - 6 δασκάλων, γίνεται σύσκεψη στο γυναικωνίτη της εκκλησίας στη Βίνιανη, μπαίνουν τα σχέδια και διαγράφονται οι άμεσοι και απώτεροι στόχοι για την Παιδεία μας.

Αρχικά έπρεπε ν' ανοίξουν όλα τα σχολεία, αφού βρεθούν οι δάσκαλοι που θα τα στελεχώσουν.
Έτσι, όσοι από τους αντάρτες ήταν δάσκαλοι αποσπάστηκαν σε σχολεία που ήταν κλειστά, τ' άνοιξαν κι άρχισαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Όσα οικήματα, σπίτια ή μαγαζιά ήταν αχρησιμοποίητα, μετατράπηκαν από τους Επονίτες σε "ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΦΩΛΙΕΣ", όπου τα παιδιά βρήκαν την πιο κατάλληλη ψυχαγωγία κι ασχολήθηκαν με πολιτιστικές δραστηριότητες, που τα έθρεψαν ψυχικά και τ' ανέβασαν πνευματικά.

Τα σχολεία λοιπόν, άρχισαν να λειτουργούν κανονικά εδώ στην Eλεύθερη Ελλάδα, έστω και με λιγότερους δασκάλους, αλλά και μαθητές. Η ύλη της διδασκαλίας προσαρμόστηκε στη νέα κατάσταση με τα αγωνιστικά και δημοκρατικά οράματα του μέλλοντος, ενώ, αργότερα, τυπώθηκαν και μοιράσθηκαν δωρεάν νέα βιβλία του Δημοτικού Σχολείου. Χρειάζονταν όμως κι άλλοι δάσκαλοι και μάλιστα νέοι, με κουράγιο, όρεξη και ζήλο, για να δουλέψουν αποδοτικότερα, μεταφέροντας τον οραματισμό και το νέο πνεύμα στις ψυχές των παιδιών.

Η ΠΕΕΑ αντιμετώπισε το πρόβλημα με τον πιο άμεσο και πρακτικό τρόπο. Με απόφασή της ίδρυσε στις 8 Ιουνίου 1944 δυο Παιδαγωγικά Φροντιστήρια - ένα στο Καρπενήσι, (που τον Αύγουστο υποχρεώθηκε να μεταφερθεί στο Τροβάτο) και ένα στην Τύρνα της Θεσσαλικής Πίνδου - που θα εκπαίδευαν δασκάλους και δασκάλες για τα σχολεία των χωριών μας. Σ' αυτά φοίτησαν 40-50 προσωρινοί δάσκαλοι, που δεν είχαν παιδαγωγική μόρφωση, αλλά και νέοι τελειόφοιτοι του γυμνασίου.

Διδάχτηκαν : Στοιχεία Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας και Διδακτικής, καθώς και Νέα Ελληνικά και Ελληνική Ιστορία. Το διδακτικό προσωπικό κάθε Φροντιστηρίου αποτελείται από έναν παιδαγωγό, ως προϊστάμενο, και από 3-4 φιλολόγους, καθηγητές και δασκάλους.
Στο Παιδαγωγικό Φροντιστήριο Καρπενησίου, ως συνδιευθυντές ορίστηκαν ο διακεκριμένος παιδαγωγός Κώστας Σταματίου, που δίδαξε Ψυχολογία του Αναπτυσσόμενου Ανθρώπου και Εκπαιδευτική Πολιτική και ο επίσης διακεκριμένος παιδαγωγός και γνωστός συγγραφέας Μιχάλης Παπαμαύρος, που δίδαξε Γενική Παιδαγωγική και Γενική Διδακτική.

Δίδαξαν επίσης οι : Αλέκος Παπαγεωργίου (Τόμπρος) Νεοελληνική Λογοτεχνία & Αισθητική, Τάσος Βαφειάδης (Μακεδονίτης) Ελληνική Ιστορία, Νίκος Μπούζος (Λύρης) Πολιτική Οικονομία & Φιλοσοφία, Μήτσος Βαϊτσος Φυσικές Επιστήμες, Δημήτρης Πάλλας Βυζαντινή Τέχνη, Κώστας Παπανικολάου Αρχές τήρησης των Βιβλίων του Σχολείου και Κ. Γεωργαλάς Γεωλογία. Υπεύθυνοι για τις Πρακτικές Ασκήσεις των σπουδαστών ήταν οι δάσκαλοι Γιώργος Ι. Μυρισιώτης, που δίδαξε και την Ειδική Διδακτική και Τερψιχόρη Γουβέλη, που δίδαξε Οικιακή Οικονομία στις σπουδάστριες και Οργάνωση της εξωσχολικής ζωής.

Τα εγκαίνια του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου, έγιναν στις αρχές Ιουλίου του 1944.

Το Φροντιστήριο, λειτούργησε στο Καρπενήσι ως τις αρχές Αυγούστου 1944.
Το Παιδαγωγικό Φροντιστήριο συνεδρίασε και αποφάσισε να συνεχίσει τη λειτουργία του όπου μπορέσει μετακινούμενο στα ενδότερα της Ευρυτανίας.
Με πορεία απ' τον Αϊ Θανάση, με λίγα πράγματα μαζί τους, σπουδαστές και καθηγητές ξεκίνησαν μια περιπετειώδη μετακίνηση για τ' Άγραφα. Τελικά κατέληξαν στο απρόσιτο ευρυτανικό χωριό Τροβάτο στα όρια με τη Θεσσαλία.
Ο Μιχάλης Παπαμαύρος σημειώνει : "Μέσα στην εκκλησία του κάτω μαχαλά του Τροβάτου στεγάστηκε τώρα η Παιδαγωγική Ακαδημία των βουνών.

Η διδασκαλία ήταν μυσταγωγία.
Ο παπάς του χωριού, με την αγκλίτσα του στο χέρι, καθόταν σ' ένα στασίδι, δίπλα στο δεσποτικό, και αφουγκραζόταν. Το ίδιο κι ο πρόεδρος, ο ευφυέστατος Αλέξης... ".

Εκεί, κάτω από τη μεγάλη καρυδιά, στο προαύλιο της εκκλησίας, που ήταν μαζί και πλατεία του χωριού, δίνονταν από τους σπουδαστές οι ψυχαγωγικές τους βραδιές, με σκετς, απαγγελίες και τραγούδια.
Μάθημα γίνονταν πότε στο σχολείο και πότε στην εκκλησία του χωριού. Οι μέρες κύλησαν γρήγορα και στις 10 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του Συμβουλίου Παιδείας, ολοκληρώθηκαν τα μαθήματα.
Απέξω από την εκκλησία του Αι Δημήτρη οι σπουδαστές δίνουν τον όρκο τους και ο διευθυντής του Φροντιστηρίου τους τονίζει : "Από σήμερα είστε δάσκαλοι των παιδιών του ελληνικού λαού. Δουλέψτε με ενθουσιασμό, για να πλάσετε χαρακτήρες, ευγενική ψυχή, γερή καρδιά στα παιδιά. Φανείτε αντάξιοι του ηρωικού λαού μας. Γίνεται οδηγοί του. Κάμετε το λαό μας μεγάλο στην ψυχή, εργατικό και χαρούμενο. Εργαστείτε κι εσείς να γίνει η Ελλάδα μας ελεύθερη, χαρούμενη κι ευτυχισμένη!".
Την άλλη μέρα, οι νέοι δάσκαλοι, πήραν το "Αποδεικτικό Σπουδών" και έφευγαν για τα χωριά τους... Για αρκετούς το "χαρτί" αυτό στάθηκε η αφορμή να δεχτούν κάθε είδους διώξεις, φυλακίσεις κι εξορίες, και κάμποσοι να πληρώσουν την αγάπη τους για μόρφωση και παιδαγωγική κατάρτιση με την ίδια τους τη ζωή. (στην εικόνα δεξιά το εξώφυλλο του αναγνωστικού -1940- του καθεστώτος Μεταξά)
Το πλήρες κείμενο ΕΔΩ