Εκπαιδευτικές προκλήσεις από Τουρκία

Οι εκπαιδευτικές προκλήσεις από Τουρκία

Γεώργιος Τσαπαρλής / Αναπληρωτής Καθηγητής Διδακτικής Φυσικών Επιστημών - Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25 Απριλίου 2008)
Κύριε διευθυντά
Η δημοσίευση του ενδιαφέροντος και χρησιμότατου ρεπορτάζ για την ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση στην Τουρκία («Μια άλλη πρόκληση από την Τουρκία», «Καθημερινή», 16-03-08) μου δίνει την ευκαιρία να αναφερθώ σε ένα άλλο σημαντικό θέμα, όπου η γείτων χώρα «προκαλεί» ευχάριστα όχι απλώς την Ελλάδα, αλλά και πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Πρόκειται για το μείζον θέμα της κατάρτισης των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στα τουρκικά πανεπιστήμια, ακόμη και στα Πολυτεχνεία(!), υπάρχουν παιδαγωγικές σχολές, που εκτός από τα δύο τμήματα παιδαγωγικών, δημοτικής και προσχολικής εκπαίδευσης (που διαθέτουν οι ελληνικές παιδαγωγικές σχολές), διαθέτουν και τμήματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Για παράδειγμα, η Παιδαγωγική Σχολή του (κρατικού) Τεχνικού Πανεπιστημίου της Μέσης Ανατολής (Middle East Technical University, Faculty οf Education), που ιδρύθηκε το 1982 και εδρεύει στην Άγκυρα, διαθέτει τα παρακάτω τμήματα: τμήμα Διδακτικής στους Υπολογιστές και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, τμήμα Παιδαγωγικών Επιστημών, τμήμα Στοιχειώδους Εκπαίδευσης, τμήμα Διδακτικής Ξένων Γλωσσών, τμήμα Διδακτικής Φυσικών Επιστημών και Μαθηματικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τμήμα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού.
Τα περισσότερα από αυτά τα τμήματα προσφέρουν προγράμματα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών (μάστερ και διδακτορικό). Έτσι, το τμήμα Διδακτικής Φυσικών Επιστημών και Μαθηματικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έχει τα παρακάτω προγράμματα: μάστερ στη Διδακτική της Χημείας και μάστερ στη Διδακτική της Φυσικής (αμφότερα πενταετή ολοκληρωμένα προγράμματα), μάστερ στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών και των Μαθηματικών, μάστερ και διδακτορικό στη Διδακτική της Φυσικής, στη Διδακτική της Φυσικής, στη Διδακτική της Βιολογίας και στη Διδακτική των Μαθηματικών.

Από τα τρία είδη μεταβλητών της εκπαίδευσης [μεταβλητές σχετικές (α) με τους μαθητές, (β) με τους εκπαιδευτικούς, (γ) με το περιβάλλον μάθησης], οι σχετικές με τους εκπαιδευτικούς υπόκεινται περισσότερο σε έλεγχο και μεταβολή, και αυτό μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στις στάσεις των μαθητών απέναντι στα σχολικά μαθήματα και στις επιδόσεις τους.
Ο εκπαιδευτικός αποτελεί επομένως τον σημαντικότερο παράγοντα της εκπαίδευσης. Αν η παιδεία θεωρείται ορθώς ως η καλύτερη επένδυση για το μέλλον μιας χώρας, πόσο καλή είναι η επένδυση αυτή, όταν βασίζεται σε ακατάρτιστους εκπαιδευτικούς, όπως συμβαίνει στη χώρα μας με τους εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να στερούνται συστηματικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στα παιδαγωγικά και στη διδακτική; Χωρίς κατάλληλα εκπαιδευμένους και με επαρκή κίνητρα εκπαιδευτικούς, τα καλύτερα προγράμματα σπουδών και βιβλία και οι καλύτερες υποδομές είναι καταδικασμένα σε αποτυχία.

H βέλτιστη λύση που θα προτείνω είναι η δημιουργία είτε σε κάθε παιδαγωγική σχολή είτε (κατά τη γνώμη μου καλύτερα) σε κάθε σχολή θετικών επιστημών και σε κάθε φιλοσοφική σχολή δύο παιδαγωγικών τμημάτων ενός για τις θεωρητικές και ενός για τις θετικές επιστήμες. Ετσι οι δύο αυτές σχολές θα πάψουν να είναι κατ’ ευφημισμόν και θα γίνουν ουσιαστικά και καθηγητικές σχολές. Τα παιδαγωγικά τμήματα αυτά θα είναι αυτοδύναμα, δεν είναι όμως απαραίτητο να δίνουν δικό τους πρώτο πτυχίο (όπως συμβαίνει με τα γενικά τμήματα των πολυτεχνικών σχολών). Αποστολή τους θα είναι αφενός η υποστήριξη των τμημάτων των αντίστοιχων σχολών με γενικά και ειδικά παιδαγωγικά μαθήματα που θα οδηγούν στο «Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας», αφετέρου η διεξαγωγή εκπαιδευτικής έρευνας μέσω οργανωμένων μεταπτυχιακών σπουδών.

Το ανθρώπινο δυναμικό, η όρεξη και ο ενθουσιασμός για τη δημιουργία τέτοιων τμημάτων υπάρχουν στη χώρα μας. Τα μόνα εμπόδια είναι αφενός οι κατεστημένες συντηρητικές νοοτροπίες (ιδίως στα πανεπιστήμια), αφετέρου το (όχι ανυπέρβλητο) οικονομικό κόστος. Αλλά όταν λέμε αύξηση των δαπανών για την παιδεία, τι εννοούμε και πώς την υλοποιούμε; Ο κ. υπουργός της Παιδείας και η κυβέρνηση είναι οι μόνοι που μπορούν και πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτή την πρόκληση.