27 Εντολές για δασκάλους Φυσικής

27 εντολές για δασκάλους Φυσικής
(του Wait Scheider)
(απόδοση στα Ελληνικά: Β. Σβολόπουλος)

1. Να μη διδάξεις λέξεις εκτός αν βοηθούν στο να διαμορφωθούν νοητικές εικόνες στις οποίες διαμένουν η γνώση και η αντίληψη.

2. Να ενθαρρύνεις το φτιάξιμο τέτοιων εικόνων ανταμείβοντας αυτούς που τις πλάθουν περισσότερο, από εκείνους που παπαγαλίζουν φράσεις.

3. Να διδάξεις τη χρήση των αριθμών για το σεβασμό προς την ακρίβεια, όχι για να φτιάξεις εργασία, ούτε για να δαπανήσεις μπαταρίες υπολογιστών, ούτε ακόμη για να δώσεις την αυταπάτη της γνώσης.

4. Αναγνώρισε και σεβάσου την ποικιλία στο επίπεδο ισχύος της λογικής μεταξύ των μαθητών σου, γνωρίζοντας ότι ούτε ο Πιαζέ ούτε εσύ μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα ώστε να επισπεύσεις την ανάπτυξη τους σε τέτοια ισχύ.

5. Να γνωρίζεις πάντα ότι απαιτούνται από μερικούς μαθητές συγκεκριμένα παραδείγματα και γραφικές εικόνες, γιατί υπάρχει φόβος να βιαστούν να απαντήσουν στις ερωτήσεις σου επαναλαμβάνοντας λόγια που εσύ είχες πεί.

6. Ώσπου να θολώσουν τα μάτια σου και το βραδυνό κερί να τρεμοσβήνει, να αγωνίζεσαι να επινοείς ορατές αναλογίες των αφηρημένων σχέσεων και των φαινομένων εκείνων που δεν είναι δυνατόν να παρατηρηθούν άμεσα, γιατί με αυτές τις αναλογίες το ανθρώπινο μυαλό βλέπει πράγματα που οι αισθήσεις μας δεν μπορούν να αντιληφθούν.

7. Να χρησιμοποιείς επιδείξεις και εργαστήρια για να βοηθήσεις στο σχηματισμό των εικόνων και στην αποκρυστάλλωση της γνώσης, και να ενθαρρύνεις την εξάσκηση στη παρατήρηση, αλλά όχι για να ισχυριστείς ότι η ανακάλυψη μπορεί να γίνει μέσα σε μια διδακτική ώρα.

8. Απόφευγε να λες σε οποιονδήποτε μαθητή, πως ό,τι αυτός ή αυτή είχαν παρατηρήσει στο εργαστήριο είναι λάθος, γιατί η παρατήρηση είναι κάτι ιερό και το θάρρος να παρατηρείς τίμια είναι ένα προτέρημα που γίνεται εύθραυστο από διαρκείς καταχρήσεις στα χέρια άλλων εκπαιδευτικών.

9. Να διαλέξεις υλικά παρουσιάσεων για την σχέση τους και την αξία τους για τον σχηματισμό εννοιών, όχι για να εντυπωσιάσεις. Να ξέρεις πως το παρακατιανό δοχείο του καφέ « θα κληρονομήσει τη Γη » γιατί έχει ανείπωτες διδακτικές δυνατότητες, ενώ η πιο μεγαλεπήβολη συσκευή LASER θα γίνει « χώμα και σποδός » αν χρησιμοποιηθεί απλώς για να θαμπώσει.

10. Να αποφεύγεις να αρχίζεις κάθε μάθημα με λέξεις όπως «Σήμερα θα μάθουμε για ….» αντί αυτού να εισαγάγεις νέες έννοιες όπου είναι δυνατό λέγοντας «Χθές είχαμε αναρωτηθεί πως θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε ....» ή αύριο στο εργαστήριο θα χρειαστούμε αυτή τη νέα ιδέα ώστε να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε ένα δομικό πλαίσιο σ’ ότι θα δούμε.

11. Να διδάξεις τη φύση της έρευνας δείχνοντας τα γεγονότα της επιστήμης όχι σαν συνέπειες των κανόνων του σύμπαντος. Παράπλευρα με κάθε γεγονός να δώσεις έμφαση στις παρατηρήσεις και στην αλυσίδα των συλλογισμών που οδήγησαν στην αναγνώρισή του.

12. Να κάνεις αυτόν που ρωτάει χαζές ερωτήσεις να αισθανθεί εξυπνότερος από τους βλάκες που δεν ξέρουν τι να ρωτήσουν.

13. Να αναγνωρίζεις τη χρησιμότητα του έξυπνου που συχνά προσφέρεται εθελοντικά να πεί κάτι, αλλά να περιορίσεις σταθερά την κυριαρχία του στην τάξη.

14. Να μιλάς στην τάξη σου σαν να ήσουν σε μια ιδιωτική συζήτηση με κάθε άτομο σ’ αυτή την τάξη, και όχι σαν να ήταν μια διμοιρία.

15. Να αρνηθείς με άκρα καλοσύνη να απαντήσεις σε οποιαδήποτε ερώτηση μαθητή της οποίας πρόθεση είναι να αντικαταστήσει το κύρος σου με την δικιά του πορεία σκέψης.

16. Να λες «Δεν ξέρω» ή «Έκανα λάθος» οπότε αυτό είναι αλήθεια.

17. Να δώσεις μια αίσθηση ιστορίας, γιατί Ιστορία είναι η επιστήμη του ανθρώπινου χαρακτήρα, αλλά να προσέξεις να μη δώσεις την εντύπωση ότι επιστήμη είναι το πεδίο δράσεως μόνο των διάσημων που έχουν κάπως ιερόσυλα συνδέσει τα ονόματά τους με τους νόμους που σχεδιάστηκαν όχι από αυτούς αλλά από τη φύση.

18. Η παρουσίασή σου της Ιστορίας να αντανακλά ένα σεβασμό για την τελική υπεροχή των παρατηρήσεων που μπροστά τους πρέπει να υποχωρήσει η θεωρία που είχε γίνει προκατάληψη και η αυθεντία που είχε γίνει τυραννία.

19. Να δώσεις στους μαθητές σου την αίσθηση της διάκρισης μεταξύ της επιστήμης που είναι αγνή και ευγενής και των επιστημόνων που δεν είναι, και μεταξύ αυτών των δύο και των διοικητικών που ασχολούνται με τα προγράμματα της επιστήμης που αποτελούν διαφορετική τάξη. Αυτό για να προστατεύσεις εκείνους που θα επιδιώξουν να ασχοληθούν με την επιστήμη από τόσο πρώιμες απογοητεύσεις και να αποτρέψεις όλους τους άλλους από ασύνετες αποφάσεις, οι οποίοι ως πολίτες θα βοηθήσουν φτιάχνοντας επιστημονική πολιτική.

20. Να είσαι ένας οδηγός αλλά όχι αφέντης, ένας πειθαρχημένος που αναγνωρίζει την πειθαρχία ως μέσο περισσότερο, παρά ως αυτοσκοπό.

21. Να θυμάσαι πάντα πως κανένας δεν μπορεί να αναμένεται να έχει σεβασμό για σένα ή τις αξίες σου, όταν εσύ δεν τα εκτιμάς.

22. Δεν πρέπει να είσαι τόσο χαζός ώστε να πιστεύεις πως ότι διεγείρει πνευματικά εσένα, θα διεγείρει και τους μαθητές σου.
23. Να είσαι ανεκτικός στις προτεραιότητες μέσα στην τάξη που είναι κατά σειρά:
α) Να περάσει καλά η μέρα
β) Να γίνουν και να αναπτυχθούν κοινωνικές επαφές
γ) Να κερδιθεί η εκτίμηση των συμμαθητών
δ) Να μάθουμε επιστήμη

24. Να είσαι αστείος αλλά όχι κλόουν, σοβαρός αλλά όχι βαρετός.

25. Απόδωσε τα του διευθυντή στο διευθυντή. Πρόθυμα να παίρνεις απουσίες, τις φασαρίες στη τάξη και τις στεναχώριες σου μην τις μεταφέρεις στην αίθουσα ανάπαυσης (γραφείο καθηγητών) γιατί είναι βαρετές. Το να αγοράζεις από τους πλασιέ της γκρίνιας είναι απώλεια σωματικού και ψυχικού σθένους και αυτά θα τα χρειαστείς όλες τις μέρες της ζωής σου στην τάξη.

26. Να εκτιμήσεις γενναιόδωρα τους μαθητές σου και σένα. Να ανταμείψεις και τα δύο τη μάθηση και διδασκαλία με τα δικά τους μέτρα, και όχι συγκρίνοντας με άλλους. Να αναγνωρίσεις προσπάθεια και στάση στους μαθητές σου, όπως και σε σένα, γιατί διαφορετικά θα είσαι άδικος στους μαθητές σου, κι’ αυτό θα δώσει απογοήτευση εξ αιτίας της αποτυχίας σου να υπακούσεις τέλεια σ’ αυτές τις εντολές.

27. Πρέπει να ξέρεις από εσωτερική διαίσθηση, γιατί κανείς δεν θα στο πει, ότι αποστολή σου είναι η δημιουργία ζωής καθ’ εαυτή, γιατί μπορεί κάλλιστα να είναι νεκροί όσοι δεν προβληματίζονται μ’ αυτή την αλήθεια ότι παρ’ όλο που χρειάζεται ένα μεγάλο κτίριο για να στεγάσει τους νόμους που διέπουν τις ΗΠΑ, ένα ταπεινό ράφι βιβλίων μπορεί εύκολα να βολέψει όλους τους νόμους που κυβερνούν το σύμπαν.