Ηλεκτρική τάση, από ένα άλλο "μη τυχερό" βιβλίο φυσικής Γυμνασίου

Από τη Φυσική Γ Γυμνασίου των Βασίλη Καραπαναγιώτη, Νίκου Παπασταματίου, Απόστολου Φέρτη, Χρίστου Χαλέτσου – ΥΠΕΠΘ –ΠΙ ΟΕΔΒ Αθήνα 2000,
 το κεφάλαιο 1.4 «Ηλεκτρική τάση» με επιμέρους παραγράφους
 Ηλεκτρική πηγή και ηλεκτρική ενέργεια
 Ηλεκτρική τάση
 Η ηλεκτρική τάση προκαλεί ρεύμα
Μέτρηση ηλεκτρική τάσης και η μονάδα βολτ (V)

 Το βιβλίο, αν θυμάμαι καλά, εκδόθηκε την ίδια χρονιά μαζί την προγενέστερη εκδοχή του βιβλίου που διδάσκεται σήμερα στα Γυμνάσια.
Δυστυχώς ένα τόσο καλά προσαρμοσμένο βιβλίο (των Β.Κ. - Ν.Π. - Α. Φ. - Χ.Χ.) στην ηλικία των μαθητών του Γυμνασίου δεν είχε την πορεία που του άξιζε.
 Έτσι φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση που σχεδόν το 1/3 των σελίδων του διδασκομένου σήμερα βιβλίο να είναι εκτός διδακτέας ύλης.

Μπορείς ρίχνοντας νερό να γεμίσεις σαράντα στενόλαιμα μπουκάλια;

Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Παπάς στο βιβλίο του Μαθητοκεντρική Διδασκαλία (Το παιδαγωγικό κλίμα στο Ανοιχτό Σχολείο – Διδακτικά και μαθησιακά μοντέλα) – Εκδόσεις βιβλία για όλους Αθήνα 1990.

Το μοντέλο του Paulo Freire για την τραπεζική και προβληματίζουσα παιδεία

Η κακοδαιμονία της εκπαίδευσης κατά τον Paulo Freire οφείλεται στην αλλοτριωμένη και αλλοτριωτική πολυλογία. Ο εκπαιδευτικός προσπαθεί με τη διδακτέα ύλη να γεμίσει τους μαθητές  με γνώσεις και έτσι έχουμε μια διαδικασία όπου ο δάσκαλος καταθέτει και οι μαθητές αποταμιεύουν.

Η δημιουργική δύναμη του μαθητή μηδενίζεται στην τραπεζική μέθοδο διδασκαλίας: πρόκειται για μια διαδικασία που ο Sartre αποκαλεί ταϊστική μέθοδο, αφού ο δάσκαλος είναι ο μεταλαμπαδευτής και ο μεταδότης της γνώσης.

Η διδασκαλία στηρίζεται αποκλειστικά στο μονόλογο του δάσκαλου, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα

(Γ. Κουτσάκου: Σύγχρονη Διδακτική σελ 160, απ΄ όπου και το σχήμα)

Το σχήμα είναι αρκετά εύγλωττο και δείχνει πως ο παντογνώστης δάσκαλος γεμίζει με τη σοφία του τους μαθητές. Πρόκειται για ένα μοντέλο διδασκαλίας, που παρατηρεί τη δομή του μαθησιακού φαινομένου. Όπως παρατηρεί ο Θ. Μπέλλας σε αναφορά «με το F. Bayer (1973,36), ένα ποσοστό 17% από την επικοινωνία στην τάξη αναλογεί στο σύνολο με τα μηνύματα που αποστολέας και αποδέκτης είναι το ίδιο πρόσωπο δηλαδή ο δάσκαλος» (Θ. Μπέλλας: Ψυχοκοινωνιολογία της αγωγής – Αθήνα 1985, σελ 435).

Η τραπεζική αντίληψη της παιδείας εξυπακούει μία διχοτόμηση ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο, όχι μαζί με τον κόσμο ή μαζί με τους άλλους. Ο άνθρωπος είναι θεατής και όχι αναδημιουργός. Σύμφωνα μ’ αυτήν την άποψη ο άνθρωπος δεν είναι ενσυνείδητο όν (Corpo Conciente), είναι μάλλον κάτοχος μιας συνείδησης με άδειο μυαλό «παθητικά δεκτικό των καταθέσεων της πραγματικότητας από τον έξω κόσμο». (Paulo Freire Pedagogy of the oppressed Μτφρ Γ. Κρητικός Αθήνα 1976, σελ.83)

Ο εκπαιδευτικός στην τραπεζική εκπαίδευση θεωρεί μορφωμένο το άτομο, που είναι προσαρμοσμένο και δεν έχει καμία διάθεση για αμφισβήτηση του κατεστημένου. Αντίθετα μια ενεργητική εκπαίδευση στηρίζεται στη δράση των μαθητών, στην ανακάλυψη του κόσμου και της γνώσης, στον προβληματισμό τους στο γνωστικό και αξιακό status. Ο διάλογος είναι το κυρίαρχο όργανο για τη γνωστική και αξιακή ανάπτυξη του ατόμου.

Η καταπιεστική εκπαίδευση κατά τον P.Freire συνοψίζεται στα εξής:

1) Ο δάσκαλος διδάσκει και οι μαθητές διδάσκονται

2) Ο δάσκαλος τα ξέρει όλα και οι μαθητές δεν ξέρουν τίποτα.

3) Ο δάσκαλος σκέφτεται και οι μαθητές είναι τα αντικείμενα της σκέψης του δάσκαλου.

4) Ο δάσκαλος ομιλεί και οι μαθητές ακούν πειθήνια το δάσκαλο.

5) Ο δάσκαλος εφαρμόζει πειθαρχικά μέτρα και οι μαθητές υφίστανται τα μέτρα.

6) Ο δάσκαλος προτείνει και επιβάλλει την κρίση του, και οι μαθητές συμμορφώνονται σ’ αυτήν. 

7) Ο δάσκαλος δρα και οι μαθητές έχουν την ψευδαίσθηση πως δρουν μέσα από την κρίση του δάσκαλου.

8) Ο δάσκαλος καθορίζει το πρόγραμμα διδακτέας ύλης και οι μαθητές (που ούτε καν ρωτήθηκαν) προσαρμόζονται σ’ αυτό.

9) Ο δάσκαλος συγχέει την αυθεντία της γνώσης με τη δική του επαγγελματική αυθεντία, που την αντιπαραθέτει στην ελευθερία των μαθητών.

10) Ο δάσκαλος είναι το υποκείμενο της διαδικασίας της μάθησης, ενώ οι μαθητές είναι απλά αντικείμενα.

Αντίθετα στην προβληματίζουσα εκπαίδευση παρατηρούμε τα εξής:

1) Ο εκπαιδευτικός ξαναπλάθει τις σκέψεις του μέσα από τη σκέψη των μαθητών του.

2) Οι μαθητές παύουν να είναι πειθήνιοι ακροατές.

3) Οι μαθητές είναι συν-ερευνητές στο διάλογο με τον εκπαιδευτικό.

4) Το γνωστικό υλικό εξετάζεται από τους μαθητές, και ο εκπαιδευτικός επανεξετάζει τις απόψεις του.

5) Ο εκπαιδευτικός είναι δημιουργικός και βοηθεί τους μαθητές να περάσουν από το επίπεδο της απλής γνώμης για κάποια γνώση, στο συγκεκριμένο στάδιο της αληθινής γνώσης, που είναι το επίπεδο του λόγου.

6) Στην προβληματίζουσα εκπαίδευση η ανθρώπινη ύπαρξη καταξιώνεται στη διαδικασία του γίγνεσθαι.

7) Η προβληματίζουσα εκπαίδευση αγωνίζεται για την ανάδυση της συνείδησης και για κριτική επέμβαση στην πραγματικότητα.

Το μοντέλο του  θεωρείται σημαντικό για την ελληνική εκπαίδευση αν λα΄βει κανείς υπόψη το θεωρητικό και λογοκοπικό της περιεχόμενο στη διαχρονική της πορεία. Σήμερα για την καθιέρωση μιας δημιουργικής και αντιαυταρχικής εκπαίδευσης χρειάζεται αλλαγή στο ρόλο του δάσκαλου, κάτι που συντελείται και με τα νέα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, που μεταθέτουν το κέντρο βάρους από το δάσκαλο στο μαθητή. Οι μαθητές καλούνται σήμερα να αποβάλλουν την παθητικότητα και τη στασιμότητα. Ζητούμενο είναι η κριτική σκέψη, η πρωτοτυπία και η δημιουργική φαντασία. Ακόμη θετικότερο κάθε εκπαιδευτικός ξέρει σήμερα ότι η γνώση δεν πρέπει να είναι ένα προϊόν μετάδοσης και μεταλαμπάδευσης από τον εκπαιδευτικό, αλλά να γίνει αντικείμενο κατάκτησης και προσωπικής ανακάλυψης από την τάξη ομαδικά και ατομικά από το μαθητή, μέσα από την ομάδα.

(Ο συγγραφέας του βιβλίου Αθ. Παπάς υπηρέτησε διαδοχικά στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση, στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες, καθώς και  στις Σχολές  Επιμόρφωσης  Νηπιαγωγών, Δασκάλων και Καθηγητών. Το 1990 εξελέγη Καθηγητής σε Π.Τ. του Πανεπιστημίου Αθηνών.)

ΣΧΕΤΙΚΑ 1)  Δέκα  Επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν 

Τ' άκουσες Υπουργέ μου τι λένε τα πουλάκια;

Διεξήχθη το Σάββατο, ο 23ος διαγωνισμός της ΕΕΦ και Λοιπών Δυνάμεων
Το τι έγινε το λέει ένας μαθητής Αστέρι!
...................................

Δεν είμαι παρά ένας αποτυχημένος μαθητής με Μ.Ο 20, χωρίς φροντιστήρια και σε δημόσιο σχολείο, που διάβαζα μόνος μου 4h την ημέρα διαγωνιστικά Μαθ + Φυσ (8h τα Σ/Κ) και πάντως το άριστα δεν το πέτυχα φέτος, ούτε στον Αρχιμήδη, ούτε στην ΕΕΦ. Προφανώς δεν είμαι αρκετά ... ταλαντούχος, τι να γίνει. Βάζετε λοιπόν μπροστά, όπως και η ΕΜΕ, το καρότο των Πανεπιστημίων της Ανατολικής Ακτής και ... μην σπρώχνεστε, όλοι θα πάρετε, κουτσοί, στραβοί στο Harvard.

Σε κάθε απονομή της ΕΜΕ, παθαίνουν επιληψία οι υπεύθυνοι από το να μας λένε και να μας ξαναλένε πως οι διαγωνισμοί τους "ανοίγουν πόρτες" για τα καλύτερα Πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Και καμαρώνουν οι μαμάδες από κάτω ότι ο γιος της τάδε πήγε στο Princeton και της δείνα στο Υale. Έχετε συνειδητοποιήσει όλοι σας για πόσο διάβασμα μιλάμε???

Δεν υπάρχει πολυώνυμο, ολυμπιακή ανισότητα ή πρόβλημα ηλεκτρισμού που να μην μπορώ να λύσω - και φέτος πήγε κι έπεσε ακολουθία και θεωρία παιγνίων στην ΕΜΕ και δύτες και σαπουνόφουσκες στην ΕΕΦ.

Όλα καλά - δεν τρέχει τίποτα, ας πρόσεχα όταν μου λέγανε φίλοι και καθηγητές να μην ασχοληθώ κι εγώ πήγα και μόνασα απ' τα 17, να διαβάζω ΟΛΗ μέρα, ΚΑΘΕ μέρα Μαθ + Φυσ.

Ξεσκίστηκα, έκανα θεωρήματα και συνδεσμολογίες από πανεπιστημιακή ύλη κι εσείς μου λέτε τώρα ότι τα θέματα ήταν "ευκολότερα από άλλες χρονιές"? Γιατί ήταν όντως εύκολα, αλλά ήταν επίσης και εκτός της ύλης που μου είπατε ως ΕΕΦ ότι έπρεπε να διαβάσω για να γράψω άριστα. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ΕΕΦ δεν υπήρχε θέμα προηγούμενης χρονιάς που να μην το έλυνα σωστά, εντάξει?

 Όσο για το κάθε ΜΙΤ, που το έχετε όλοι καραμέλα, αυτό τελικά είναι μόνο για τους μαθητές των ιδιωτικών, που με τις ευλογίες του νόμου της Χριστοφιλοπούλου (που και τυφλό προσέβαλε στη Βουλή και δε ζήτησε ούτε συγνώμη, αλλά εμάς ξέρει να μας νουθετεί από τηλεοράσεως) μπορούν να φτιάχνουν το πρόγραμμά τους όπως θέλουν για να προωθούν τους ... ταλαντούχους, τα καθαρόαιμα δηλαδή, με τα οποία διαφημίζουν τα σχολεία τους.

 Ή νομίζετε ότι επειδή δε μιλάμε οι υπάκουοι άριστοι μαθητές είμαστε στον κόσμο μας και δεν γνωρίζουμε τι παίζει γύρω μας? Απλά, τι νόημα έχει να εξηγείς σε καθηγητή - ο άνθρωπος λέμε είναι ο Ων και τα ξέρει όλα.

Εγώ λοιπόν κύριοι Φυσικοί κάνω στο δημόσιο σχολείο μου κανονικά Αρχαία και τρώω στη μάπα ώρες επί ωρών σε αυτά, γιατί οι βαθμοί εδώ δεν χαρίζονται όπως στα ιδιωτικά, κάνω Αγγλικά κι ας έχω εδώ και χρόνια το Proficiency του Cambridge με Α, κάνω Θρησκευτικά κι ας μη με ενδιαφέρουν στο ελάχιστο, κάνω ατελείωτα Project με τα πιο άκυρα θέματα που μπορεί να φανταστεί άνθρωπος κτλ κτλ.

Στο σχολείο απλώς χάνω το χρόνο μου κάθε μέρα. Δεν είμαι σε ιδιωτικό, να με δηλώνουν ότι είμαι στην τάξη των ... Οικοκυρικών (με 20ράκι-σιγουράκι) κι εγώ να κάνω δίπλα Διαγωνιστικά Μαθηματικά με άλλους δύο και τον καλύτερο προπονητή και φουλ Φυσική σε εργαστήριο που έχει κάτι παραπάνω από ένα γκαζάκι κι ένα διαλυμένο ποτενσιόμετρο... Ούτε κι έχω μπαμπάκα Φυσικό ή Μαθηματικό, να με βάλει στο νόημα, να βγάζω την ύλη του Λυκείου από ... το Δημοτικό.

Τα ξέρουμε λοιπόν όλα αυτά οι ήσυχοί σας μαθητές, αλλά προσωπικά δεν τραβάω ζόρι με τίποτα, γιατί απλά γουστάρω τα Μαθηματικά, γουστάρω και τη Φυσική και δεν μετανιώνω, αφού συνεχίζω πάντα να μαθαίνω.

Απογοητεύτηκα, επειδή πίστευα ότι φέτος πήγαινα για το ... νταμπλ ΕΜΕ-ΕΕΦ και δεν τα κατάφερα, αλλά αυτά είναι μέσα στη ζωή - θα μου περάσει.

Μην έρχεστε όμως όλοι εσείς που τα ξέρετε πολύ καλά όλα αυτά ΑΠΟ ΜΕΣΑ και δίνετε συγχαρητήρια ο ένας στον άλλο και μιλάτε για εύκολα θέματα και ταλέντα. Ταλέντο θα ήταν αν προετοιμαζόμασταν όλοι το ίδιο.

Ταλέντο δεν είναι να σε λουφάρει το ιδιωτικό σου από άλλα μαθήματα για διαγωνιστική προετοιμασία.

 Ταλέντο δεν είναι να σου γράφει η Αγγλικού του ιδιωτικού τα admission essays για το Stanford κι εσύ να την ευχαριστείς δημόσια για τη "βοήθειά" της. Ταλέντο δεν είναι να έχεις μπαμπάκα "του χώρου" να σου κάνει τζάμπα ιδιαίτερο.

Αυτά είναι προνόμια, όχι ταλέντα και τα παιδιά στα οποία αναφέρεστε δεν διακρίνονται από συνδυαστική σκέψη, αλλά από συνδυαστικά πορτοφόλια.

Τώρα, αν η ΕΕΦ ζήλεψε τα χρυσά της ΕΜΕ στην ΙΜΟ και θέλει κι εκείνη χρυσά στην IPHO, για να βγαίνετε κι εσείς στον κάθε άσχετο και ηλίθιο δημοσιογράφο να χαριεντίζεστε για το τρισμέγιστο έργο σας, πάω πάσο, προφανώς ΔΕΝ είμαι ο άνθρωπός σας.

Μην ακυρώνετε όμως την προσωπικότητά μου, λέγοντάς μου ότι δεν είμαι αρκετά ταλαντούχος, ούτε τις επιλογές μου, λέγοντας ότι τα θέματα ήταν εύκολα κι από πάνω.

Έχω δώσει στον εαυτό μου μία εβδομάδα να ξεκουραστώ και μετά ξαναπιάνω αμέσως ύλη Πανελλαδικών για του χρόνου. Τι να το κάνεις όμως: μάλλον, ως ατάλαντος, θα πρέπει να ξεχάσω το Columbia και να αρκεστώ στο ΕΜΠ... Λέτε ότι ψάχνετε Αρίστους (με το Α κεφαλαίο? Seriously?).

Εγώ τι είμαι δηλαδή, άριστος με μικρό? Βάζετε ολυμπιακά θέματα, πού? Στην Α, Β, και στην 1η φάση της Γ τάξης? Αφού την εθνική ομάδα την επιλέγετε στη Γ2! "Είναι Διαγωνισμός που στόχο έχει να διαλέξει τους 'Αριστους με συνθετική και αναλυτική σκέψη , με φαντασία , δημιουργικότητα και ανησυχία και προπαντός ΑΓΑΠΗ για τη Φυσική." Μιλάμε σοβαρά?

Εγώ δηλαδή, πού ακριβώς κατατάσσομαι? Στα καθυστερημένα? Ή μάλλον θα φταίει ότι ΔΕΝ ΑΓΑΠΩ ΑΡΚΕΤΑ την επιστήμη! Ay, there's the rub! Δεν το ήξερα ότι o διαγωνισμός μετράει και το μεγέθος συναισθημάτων! Όπως στο Μεσαίωνα, που η πανούκλα χτυπούσε όσους δεν πίστευαν αρκετά στο Θεό, ένα πράμα...
............................................
Τα περί ου ο λόγος αλλοπρόσαλλα θέματα για τη Β Λυκείου - για ποια τάξη; για ποιους μαθητές; άγνωστο!