Τα σημαντικότερα επιτεύγματα του 2012 - Xρονιά του Higgs

Χρονιά του Χιγκς

Τα σημαντικότερα επιτεύγματα του 2012 σύμφωνα με το Science

Για άλλη μια φορά οι συντάκτες της επιθεώρησης «Science» επέλεξαν τα σημαντικότερα επιστημονικά γεγονότα της χρονιάς που σε λίγο θα μας αφήσει, όπως αυτά παρουσιάστηκαν μέσα από δημοσιεύσεις στις σελίδες της έγκριτης επιθεώρησης.

Ο «πρωταγωνιστής» της καθιερωμένης λίστας των 10 θέσεων ήταν μάλλον αναμενόμενος: πρόκειται για το μποζόνιο Χιγκς η ύπαρξη του οποίου προβλέφθηκε θεωρητικώς πριν από περισσότερο από 40 χρόνια από τον Πίτερ Χιγκς αλλά τον περασμένο Ιούλιο επιστήμονες ανέφεραν ότι αυτή η θεωρία μάλλον έγινε… πράξη. Το θεμελιώδες αυτό σωματίδιο το οποίο πιθανότατα «συνέλαβαν» οι ερευνητές εκτιμάται ότι «κρατά» το κλειδί στην ερώτηση σχετικά με το γιατί τα στοιχειώδη σωματίδια έχουν μάζες.

Και μπορεί το μποζόνιο να κέρδισε τη «μάχη» της πρωτιάς, ωστόσο εξίσου ενδιαφέροντα είναι και τα υπόλοιπα εννέα επιτεύγματα του 2012 που συμπληρώνουν τη δεκάδα και τα οποία καλύπτουν όλα τα γούστα: περιλαμβάνουν από την προσεδάφιση του Curiosity στον Αρη και τις «γεύσεις» των νετρίνων, ως τους ρομποτικούς βραχίονες που βοηθούν τυφλούς, τα ωάρια από βλαστικά κύτταρα αλλά και το γονιδίωμα ενός μυστηριώδους είδους ανθρώπου που έζησε στον πλανήτη πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια.

1. Επίτευγμα της χρονιάς: Το μποζόνιο Χιγκς

Χρειάστηκε να περιμένουμε περίπου μισό αιώνα μέχρι να κατασκευαστεί το γιγάντιο μηχάνημα που θα μπορούσε να δώσει απαντήσεις σχετικά με την ύπαρξη του μποζονίου Χιγκς. Ωστόσο τον περασμένο Ιούλιο φαίνεται ότι έφτασε η στιγμή: επιστήμονες του CERN ανακοίνωσαν πως είναι σχεδόν βέβαιοι ότι εντόπισαν «κάτι που μοιάζει με το Χιγκς», το σωματίδιο που θα επιβεβαιώσει ότι γνωρίζουμε πώς η ύλη αποκτά τη μάζα της.

Συγκεκριμένα οι υπεύθυνοι του CMS και του ATLAS, των δύο πειραμάτων που διεξάγονται για τον εντοπισμό του μποζονίου Χιγκς, ανακοίνωσαν ότι το επίπεδο βεβαιότητας που πέτυχαν αντιστοιχεί σε ανακάλυψη νέου σωματιδίου, το οποίο είναι συμβατό με τη θεωρία του Πίτερ Χιγκς.

Για να γίνει επισήμως δεκτή η ανακάλυψη, οι ερευνητές θα πρέπει να αποδείξουν ότι το νέο σωματίδιο συμπεριφέρεται όπως το Χιγκς. Επιπλέον, το επίπεδο βεβαιότητας για τον εντοπισμό του σωματιδίου πρέπει να φτάνει τα 5 σίγμα, κάτι που σημαίνει ότι η πιθανότητα να οφείλονται σε λάθος οι παρατηρήσεις είναι μόλις 0,00006%.

«Τα αποτελέσματα είναι προκαταρκτικά αλλά το σήμα των 5 σίγμα που βλέπουμε στα 125 GeV είναι δραματικό. Πρόκειται όντως για νέο σωματίδιο» ανακοίνωσε τον Ιούλιο ο Τζο Ινκαντέλα, εκπρόσωπος του CMS.

Ακόμα πιο σαφής ήταν η Φαμπιόλα Τζιανότι, εκπρόσωπος του ATLAS: «Βλέπουμε στα δεδομένα μας ξεκάθαρα ίχνη ενός νέου σωματιδίου, στο επίπεδο των πέντε σίγμα, σε μια περιοχή μάζας γύρω στα 126 GeV» είπε.

Το GeV (γιγαηλεκτονιοβόλτ) είναι μονάδα μέτρησης της μάζας και της ενέργειας. Με μάζα 126 GeV, το Χιγκς είναι περίπου 130 φορές βαρύτερο από το πρωτόνιο στον πυρήνα των ατόμων.

Στην ιστορική παρουσίαση του CERN πριν από περίπου πέντε μήνες ήταν παρόντες ο βρετανός Πίτερ Χιγκς και άλλοι επιστήμονες που βοήθησαν στη διατύπωση της θεωρίας για τον μηχανισμό του Χιγκς στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

«Ποτέ δεν περίμενα ότι αυτό θα συνέβαινε όσο ζω και θα ζητήσω από την οικογένειά μου να βάλει μια σαμπάνια στο ψυγείο» δήλωσε τότε ο 83χρονος Χιγκς.

Εφόσον επιβεβαιωθεί οριστικά η ανακάλυψη, ο πειραματικός άθλος θα επιστεγάσει το λεγόμενο Καθιερωμένο Μοντέλο, το θεωρητικό οικοδόμημα που αναπτύχθηκε τον περασμένο αιώνα και συγκεντρώνει όλες τις γνώσεις των φυσικών για τα στοιχειώδη συστατικά του Σύμπαντος.

Σημειώνεται πάντως ότι θεωρητικώς υπάρχει πάντα η πιθανότητα το σωματίδιο που ανακαλύφθηκε να μην είναι το Χιγκς. Σε αυτή την περίπτωση, οι θεωρητικοί φυσικοί θα αναγκαστούν να αναθεωρήσουν, πιθανώς εκ βάθρων, το αγαπημένο τους Καθιερωμένο Μοντέλο, δηλαδή τις εξισώσεις που περιγράφουν τις ιδιότητες και τη συμπεριφορά των υποατομικών σωματιδίων.

Οι επιλαχόντες

2. Το γονιδίωμα του μακρινού μας εξαδέλφου

Μέσα στο 2012 γερμανοί επιστήμονες έδωσαν στη δημοσιότητα το γονιδίωμα ενός εξαφανισμένου είδους, του ανθρώπου του Ντενίσοβα. Πρόκειται για ένα είδος που ζούσε στη Σιβηρία και ήταν συγγενικό των σύγχρονων ανθρώπων – οι Ντενίσοβα ήταν μάλιστα ακόμη πιο στενοί συγγενείς των Νεάντερταλ.

Το «διάβασμα» της γενετικής αλληλουχίας του μυστηριώδους είδους επετεύχθη μέσω της ανάλυσης του απολιθώματος ενός δακτύλου αλλά και ενός δοντιού που εντοπίστηκαν σε ένα σπήλαιο στη Ντενίσοβα της νότιας Σιβηρίας.

Οι Νεάντερταλ και οι Ντενίσοβα θεωρούνται οι στενότεροι εξαφανισμένοι συγγενείς του σύγχρονου ανθρώπου. Οι επιστήμονες ήδη ερευνούν το γονιδίωμα των Ντενίσοβα για να συμπεράνουν ποια ακριβώς γονίδια του ανθρωπίνου γονιδιώματος προέρχονται από το DNA των μακρινών αυτών εξαδέλφων μας.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον κορυφαίο παλαιογενετιστή Σβάντε Πάαμπο του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας δημοσίευσαν την ανάλυση του αρχαίου DNA για να επιτρέψουν στους συναδέλφους τους να «κατεβάσουν» δωρεάν το γονιδίωμα, ώστε να το μελετήσουν αποτελεσματικότερα.

Πριν από ένα χρόνο περίπου, οι ίδιοι γερμανοί επιστήμονες είχαν δημοσιεύσει μία πρώτη μη αναλυτική εκδοχή του γονιδιώματος ενός κοριτσιού που έζησε στο σπήλαιο Ντενίσοβα πριν από 30.000 χρόνια τουλάχιστον και τα απολιθώματα του οποίου είχαν ανακαλυφθεί το 2008 από επιστήμονες της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

3. Ποντίκια γέννησαν με ωάρια από βλαστικά κύτταρα

Μέσα στο 2012 ιάπωνες ερευνητές χάρισαν σε… ποντικίνες τη χαρά της μητρότητας με ωάρια που δημιούργησαν από το… μηδέν με χρήση βλαστικών κυττάρων. Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κιότο στην Ιαπωνία γονιμοποίησαν τα ωάρια που δημιούργησαν και τα εμφύτευσαν σε πειραματόζωα: ύστερα από φυσιολογική εγκυμοσύνη, αυτά έφεραν στο φως υγιή ποντικάκια. Το … ευτυχές γεγονός ήλθε ύστερα από μια πορεία ερευνών που σημειώθηκε μεθοδικά, βήμα προς βήμα, ξεκινώντας από τις «απαρχές» του γεννητικού συστήματος – δηλαδή από τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα (PGC). Τα κύτταρα αυτά, τα οποία διαθέτει το έμβρυο, διαφοροποιούνται κατά την ανάπτυξη ώστε να σχηματίσουν τελικά τα ωάρια ή τα σπερματοζωάρια.

Μέσα στο 2011 ο Κατσουχίκο Χαγιάσι και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Κιότο είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν κύτταρα παρόμοια με τα PGC τόσο από εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα ποντικών όσο και από κύτταρα iPS (induced pluripotent stem cells), τα οποία έχουν τις ιδιότητες των πολυδύναμων εμβρυϊκών βλαστικών αλλά προκύπτουν από τη μετατροπή ενηλίκων κυττάρων. Στη συνέχεια οι επιστήμονες είχαν επιτύχει να παραγάγουν σπέρμα χρησιμοποιώντας τα κύτταρα με τις ιδιότητες των PGC που δημιούργησαν.

Στη νέα μελέτη τους η οποία δημοσιεύθηκε αυτή τη χρονιά στην επιθεώρηση «Science», οι επιστήμονες προχώρησαν πολύ περισσότερο. Κατ’ αρχάς δημιούργησαν από τα κύτταρα με τις ιδιότητες των PGC ωάρια ποντικών. Για να το επιτύχουν χρησιμοποίησαν εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα καθώς και κύτταρα iPS που έλαβαν από έμβρυο θηλυκού ποντικού, τα οποία τοποθέτησαν ανάμεσα σε κύτταρα ωαρίων (επίσης από έμβρυο θηλυκού ποντικού) προκειμένου να τα κάνουν να μετατραπούν σε κύτταρα ωαρίων σε αρχικό στάδιο.

Στη συνέχεια οι ερευνητές εμφύτευσαν τα νεαρά κύτταρα ωαρίων που σχηματίστηκαν στις ωοθήκες μιας ενήλικης ποντικίνας. Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, αφαιρώντας τις ωοθήκες, είδαν ότι είχαν αναπτυχθεί σε ώριμα ωάρια, τα οποία γονιμοποίησαν και εμφύτευσαν σε άλλα θηλυκά ποντίκια. Τα εμφυτευμένα γονιμοποιημένα ωάρια αναπτύχθηκαν κανονικά σε έμβρυα οδηγώντας τελικά στη γέννηση καθ’όλα υγιών μικρών.

Ωστόσο, όπως αναφέρεται στη μελέτη, η ανάπτυξη ορισμένων εμβρύων παρουσίασε ανωμαλίες. Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν αν αυτό οφείλεται σε προβλήματα που είχαν τα ίδια τα ωάρια ή αν σχετίζεται με το περιβάλλον ανάπτυξής τους. Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να διευκρινιστούν με περαιτέρω μελέτες.

4. Η προσεδάφιση του Curiosity στον Αρη

Μέσα σε αυτή τη χρονιά η ανθρωπότητα έβαλε (πιο σοβαρά από ποτέ) πλώρη για την κατάκτηση του Κόκκινου Πλανήτη στέλνοντας για εξερεύνηση ένα άκρως εξελιγμένο ρομποτικό όχημα, το Curiosity. Η επιτυχημένη προσεδάφιση του ρομποτικού εξερευνητή ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για τους ειδικούς της αποστολής στο Jet Propulsion Laboratory της NASA, λίγο έξω από το Λος Αντζελες.

Παρότι το Curiosity δεν ήταν το πρώτο ρομποτικό όχημα που έφθασε στον Αρη η επιτυχής προσεδάφισή του τον περασμένο Αύγουστο άνοιξε μια καινούργια σελίδα στην κατάκτηση του Διαστήματος.

Το μικρό αυτό διαστημικό επιστημονικό εργαστήριο το οποίο κοστίζει 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια αποτελεί το «πουλέν» της NASA η οποία τα τελευταία χρόνια πλήττεται από περικοπές των προγραμμάτων της. Και έτσι η στιγμή που «πάτησε» επάνω στον Άρη ήταν για την αμερικανική διαστημική υπηρεσία ιστορική.

Όλα πήγαν κατ’ ευχήν. Η είσοδος του οχήματος στην ατμόσφαιρα του Κόκκινου Πλανήτη έγινε ακριβώς τη χρονική στιγμή που είχε προγραμματιστεί. Οι προωθητικοί πύραυλοι το οδήγησαν στην επιλεγμένη τοποθεσία προσεδάφισης, στον κρατήρα Γκέιλ, στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη, κοντά στον ισημερινό. Το πελώριο αλεξίπτωτο ανέκοψε την ταχύτητά του και ο «ουράνιος γερανός» το απόθεσε μαλακά στο έδαφος. Το ρομποτικό όχημα έφτασε στον προορισμό του αφού διήνυσε 566 εκατομμύρια χιλιόμετρα εντός οκτώ περίπου μηνών, κινούμενο με ταχύτητα 17 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ήχου.

Στους τέσσερις μήνες που το Curiosity «κατοικεί» στον Αρη έχει αποδείξει ότι είναι άκρως «εργατικό» στέλνοντας πίσω στη Γη πλήθος εικόνων και πληροφοριών. Βασικός στόχος της όλης αποστολής είναι η αναζήτηση μορφών ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη. Η πιθανή ανακάλυψή τους εκτιμάται ότι θα βοηθήσει μεταξύ άλλων στις μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στον Αρη.

5. Φανερώθηκαν τα… εξωτικά σωματίδια

Το 2012 εμφανίστηκαν οι πρώτες σαφείς ενδείξεις για την ύπαρξη των «φερμιονίων Μαγιοράνα», μιας κατηγορίας παράξενων σωματιδίων που αποτελούν τα αντισωματίδια των εαυτών τους. Ο εντοπισμός τους κατέστη δυνατός χάρη σε ένα ειδικά σχεδιασμένο τρανζίστορ.

Φερμιόνια είναι χονδρικά τα σωματίδια από τα οποία αποτελείται η μάζα, σε αντιδιαστολή με τα λεγόμενα μποζόνια, τα οποία χονδρικά είναι φορείς των φυσικών δυνάμεων.

Όλα ή τουλάχιστον τα περισσότερα φερμιόνια είναι «φερμιόνια Ντιράκ» (ονομάστηκαν έτσι από τον μεγάλο βρετανό φυσικό Πολ Ντιράκ) και εξ ορισμού είναι διαφορετικά από τα αντισωματίδιά τους, τα οποία υπάρχουν στον κόσμο της αντιύλης. Οταν ένα σωματίδιο συναντήσει ένα αντισωματίδιο, και τα δύο εξαϋλώνονται σε μια έκρηξη ενέργειας.

Το 1937, όμως, ο ιταλός θεωρητικός φυσικός Ετορε Μαγιοράνα (ο οποίος εξαφανίστηκε μυστηριωδώς το 1938 στη διάρκεια ενός ταξιδιού με καράβι) προέβλεψε θεωρητικά ότι υπάρχουν φερμιόνια που δεν ακολουθούν τον κανόνα του Ντιράκ.

Προηγούμενες θεωρητικές μελέτες προέβλεπαν ότι, ακόμα και αν δεν υπάρχουν συγκεκριμένα θεμελιώδη σωματίδια που να συμπεριφέρονται ως φερμιόνια Ντιράκ, η κίνηση των ηλεκτρονίων σε κάποια ηλεκτρονικά κυκλώματα μιμείται τη συμπεριφορά των φερμιονίων Μαγιοράνα.

Αν οι φυσικοί κατάφερναν να δείξουν ότι μεγάλοι αριθμοί ηλεκτρονίων συμπεριφέρονται όπως τα αντίθετα των εαυτών τους, θα έδειχναν ουσιαστικά ότι τα φερμιόνια Μαγιοράνα όντως υπάρχουν.

Αυτό ακριβώς επιχείρησε να κάνει η μελέτη των ερευνητών του Ντέλφτ στην Ολλανδία. Στο πλαίσιό της οι επιστήμονες κατασκεύασαν ένα ειδικό τρανζίστορ, το οποίο περιλαμβάνει ένα εξαιρετικά λεπτό, ημιαγώγιμο καλώδιο που συνδέει δύο ηλεκτρόδια.

Σύμφωνα με τη θεωρία, αν διοχετευθεί ηλεκτρικό ρεύμα σε αυτό το νανοκαλώδιο υπό την επίδραση ενός μαγνητικού πεδίου, και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, τα ηλεκτρόνια στο νανοκαλώδιο θα συμπεριφερθούν ως φερμιόνια Μαγιοράνα. Αν πάλι η θεωρία δεν ευσταθεί, το ηλεκτρικό ρεύμα δεν θα πρέπει καν να περάσει από το ημιαγώγιμο νανοκαλώδιο. Πράγματι, οι ερευνητές κατέγραψαν τη ροή ηλεκτρονίων, ένδειξη ότι συμπεριφέρονται ως φερμιόνια Μαγιοράνα.

Αν τελικά η ύπαρξη των φερμιονίων Μαγιοράνα επιβεβαιωθεί, τότε μπορούν να υπάρχουν «απτές» εφαρμογές σε πολλούς τομείς. Για παράδειγμα, τα φερμιόνια αυτά θα ήταν ιδανικά για την κατασκευή των λεγόμενων κβαντικών υπολογιστών, καθώς ένα ζευγάρι από φερμιόνια Μογιοράνα θα «θυμόταν» την αρχική του κατάσταση ακόμα και αν χωριζόταν.

6. «Ανάβοντας» και «σβήνοντας» τα γονίδια

Μετά την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος μια από τις μεγάλες προκλήσεις για τους ειδικούς ήταν – και είναι – το να καταφέρουν να παρέμβουν σε συγκεκριμένα γονίδια προκειμένου να αποκαλύψουν τα «επιμέρους» μυστικά του γενετικού μας κώδικα τα οποία είναι καίριας σημασίας για την υγεία αλλά και την ασθένεια στον ανθρώπινο οργανισμό.

Ωστόσο η όλη διαδικασία της παρέμβασης ήταν σε μεγάλο βαθμό δύσκολη αφού δεν υπήρχαν τα κατάλληλα εξειδικευμένα εργαλεία. Μέσα στο 2012 όμως εμφανίστηκε ένα εξελιγμένο «εργαλείο» (TAL effector) το οποίο έδωσε στους ερευνητές τη δυνατότητα να «αλλάζουν» τη συμπεριφορά των γονιδίων, να αυξάνουν τη δράση τους ή αντιθέτως να τα «αποσιωπούν» σε ψάρια-ζέβρα, βατράχους, παραγωγικά ζώα, ακόμη και σε κύτταρα ασθενών.

Η νέα αυτή τεχνολογία μαζί με άλλες που συνεχώς «αναδύονται» υπόσχονται να προσφέρουν ένα μέλλον εξίσου αποτελεσματικό και πιο φθηνό σε σύγκριση με τις υπάρχουσες μεθόδους στόχευσης γονιδίων.

Μέσα σε αυτό το νέο τοπίο οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα καταφέρουν να «διαβάσουν» καλύτερα το κάθε γονίδιο και τις μεταλλάξεις του, τον ρόλο που επιτελεί τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε ασθενείς.

Η καλύτερη γνώση του γενετικού υλικού μας εκτιμάται ότι τελικώς θα προσφέρει και καλύτερες θεραπείες «κομμένες και ραμμένες» με βάση το DNA του καθενός μας.

7. Λέιζερ ακτίνων Χ στην υπηρεσία της ιατρικής

Τον περασμένο Νοέμβριο επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν χρησιμοποίησαν ένα λέιζερ ακτίνων Χ – το οποίο «λάμπει» πολύ περισσότερο από τις συμβατικές πηγές ακτίνων Χ – προκειμένου να προσδιορίσουν τη δομή ενός ενζύμου.

Το ένζυμο αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του παρασίτου Trypanosoma brucei το οποίο προκαλεί την αφρικανική τρυπανοσωμίαση (ή αλλιώς ασθένεια του ύπνου).

Το συγκεκριμένο επίτευγμα έδειξε τις μεγάλες ικανότητες των λέιζερ ακτίνων Χ στον προσδιορισμό της δομής πρωτεϊνών η οποία παρέμενε μέχρι σήμερα «ασύλληπτη» από τους επιστήμονες.

Η εξέλιξη των εργαλείων που χρησιμοποιούν οι ερευνητές αναμένεται να αποκαλύψει ζωτικής σημασίας λεπτομέρειες για τον «μικρόκοσμο» εντός πολλών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.

8. Στα σκουπίδια ο όρος «σκουπιδο-DNA»

Μια μελέτη που είδε το φως της δημοσιότητας τον περασμένο Σεπτέμβριο θεωρήθηκε ως νέο ιστορικό ορόσημο της βιολογίας – μετά από εκείνο της ολοκληρωμένης «ανάγνωσης» του ανθρωπίνου γονιδιώματος το 2003. Εκατοντάδες επιστήμονες δεκάδων ερευνητικών κέντρων παγκοσμίως που συμμετείχαν στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα ENCODE παρουσίασαν την «ανανεωμένη έκδοση» της «εγκυκλοπαίδειας του DNA» η οποία επεφύλασσε μια μεγάλη έκπληξη.

Ποια ήταν αυτή; Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τεράστιας αυτής ερευνητικής δουλειάς που διήρκεσε πέντε έτη το ανθρώπινο γονιδίωμα είναι κάτι πολύ περισσότερο από τα ήδη γνωστά 20.000- 23.000 γονίδια, καθώς, πέρα από αυτά τα γονίδια που απαρτίζουν μόλις το 2% του DNA και παράγουν τις πρωτεϊνες, το υπόλοιπο DNA (θεωρούμενο «σκουπίδι» μέχρι σήμερα) κάθε άλλο παρά άχρηστο είναι. Στην πραγματικότητα, μάλλον αποτελεί ένα τεράστιο κρυφό «λειτουργικό σύστημα» που ελέγχει το γονιδίωμά μας. Συνολικά, περίπου το 80% του DNA αποκαλύφθηκε πλέον ότι επιτελεί κάποιου είδους χρήσιμη βιοχημική λειτουργία.

Ο νέος γενετικός «χάρτης» έριξε περισσότερο φως στο ανθρώπινο γονιδίωμα, αλλά ταυτόχρονα κατέστησε ακόμα πιο περίπλοκη και μυστηριώδη τη λειτουργία των γονιδίων. Οι επιστήμονες ελπίζουν πάντως ότι τα νέα στοιχεία θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των ασθενειών και σε πιο αποτελεσματικές θεραπείες τους.

Ηταν χαρακτηριστική των ανατρεπτικών αυτών ευρημάτων η δήλωση του επικεφαλής της διεθνούς ερευνητικής ομάδας, καθηγητή Γιούαν Μπίρνι του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής στο Κέμπριτζ: «Ο όρος σκουπιδο-DNA πρέπει πια να… πεταχτεί στα σκουπίδια. Είναι ξεκάθαρο από τη νέα έρευνα ότι ένα πολύ μεγαλύτερο τμήμα του γονιδιώματος είναι βιολογικά ενεργό από ό,τι νομίζαμε».

Οι ερευνητές εντόπισαν μέσα στο «άχρηστο» DNA γύρω στα 10.000 γονίδια πέρα από τα ήδη γνωστά περίπου 20.000 γονίδια. Αυτά τα νέα γονίδια όμως δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες, αλλά μόρια RNA, τα οποία βοηθούν σημαντικά στη ρύθμιση της δράσης των 20.000 γονιδίων που παράγουν τις πρωτεΐνες. Όπως ανακαλύφθηκε, περίπου το 76% του DNA του γονιδιώματος μετατρέπεται (μεταγράφεται) σε RNA, ένα ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από ό,τι πίστευαν οι βιολόγοι μέχρι σήμερα. Βρέθηκαν ακόμα περίπου 11.200 «ψευδο-γονίδια», νεκρά εξελικτικά απομεινάρια του μακρινού παρελθόντος, που όμως -για κάποιον λόγο- ενεργοποιούνται ξανά σε μερικά κύτταρα και σε μερικούς ανθρώπους.

9. Κίνηση με τη… σκέψη

Μέσα στο 2012 ειδικοί του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς πήγαν τη σκέψη της… κίνησης μέσω της σκέψης ένα βήμα πιο πέρα.

Παρουσίασαν έναν εξελιγμένο ρομποτικό βραχίονα ονόματι Modular Prosthetic Limb (αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των Εξελιγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων του υπουργείου Εθνικής Αμυνας των ΗΠΑ) που προσφέρει σε παράλυτα άτομα τα οποία σήμερα είναι εγκλωβισμένα μέσα σε ένα σώμα που δεν αντιδρά, μεγάλη αυτονομία κινήσεων – είναι χαρακτηριστικό ότι το νέο ρομποτικό προσθετικό μέλος προσφέρει ανεξάρτητη κίνηση του κάθε δαχτύλου σε ένα «πακέτο» που ζυγίζει λιγότερο από πέντε κιλά.

Το Modular Prosthetic Limb προσομοιάζει στη δεξιότητα των κινήσεων με το φυσικό άνω ανθρώπινο άκρο και είναι σχεδιασμένο ώστε να αποκρίνεται στη σκέψη του χρήστη. Στο πλαίσιο πειραμάτων προσέφερε σε παράλυτους ασθενείς τη δυνατότητα να εκτελούν πολύπλοκες κινήσεις σε τρεις διαστάσεις.

Σημειώνεται ότι η ίδια ερευνητική ομάδα ήταν η πρώτη που είχε δείξει πώς παράλυτα άτομα μπορούν μόνο με τη σκέψη τους να κινήσουν τον κέρσορα σε μια οθόνη υπολογιστή.

Προς το παρόν η συγκεκριμένη τεχνολογία είναι πειραματική και πολύ ακριβή ωστόσο οι επιστήμονες ελπίζουν ότι πιο εξελιγμένοι αλγόριθμοι θα βελτιώσουν αυτά τα «νευρο-προσθετικά» μέλη χαρίζοντας αυτονομία σε άτομα που έχουν παραλύσει λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου, τραυματισμών στη σπονδυλική στήλη και άλλων παθήσεων.

10. Πώς αλλάζουν οι «γεύσεις» των νετρίνων

Το τελευταίο κομμάτι ενός παζλ που βασάνιζε επί έτη τους φυσικούς φαίνεται ότι βρέθηκε εφέτος μέσω των μετρήσεων του Πειράματος Νετρίνων του Αντιδραστήρα Daya Bay στην Κίνα.

Η διεθνής ομάδα ερευνητών που εργάζεται εκεί κατόρθωσε να προσδιορίσει την τιμή και της τελευταίας παραμέτρου που απαιτείται για την περιγραφή των ταλαντώσεων των νετρίνων – του τρόπου δηλαδή με τον οποίο τα σωματίδια περνούν από τον ένα τύπο στον άλλο ή, όπως λένε οι ειδικοί, αλλάζουν «γεύσεις».

Η εξέλιξη θα επιτρέψει πλέον στους επιστήμονες να μελετήσουν καλύτερα τη συμπεριφορά των νετρίνων και των αντινετρίνων και ενδεχομένως να δώσουν απαντήσεις στο μεγάλο μυστήριο της ύπαρξης της ύλης και της αντιύλης στο Σύμπαν.

Για πολύ καιρό η επιστήμη θεωρούσε τα νετρίνα μάλλον «αδιάφορα» σωματίδια με μηδενική μάζα και ουδέτερο φορτίο. Πρόσφατα όμως αποδείχθηκε ότι έκρυβαν πολυποίκιλες εκπλήξεις. Ναι μεν το φορτίο τους είναι ουδέτερο αλλά μάλλον διαθέτουν μάζα – έστω και εξαιρετικά μικρή. Επιλέον είναι τα μόνα που κυκλοφορούν σε πολλές «γεύσεις».

Η καθυστερημένη αναγνώριση είναι βέβαια δικαιολογημένη. Τα νετρίνα είναι εξαιρετικά «φευγαλέα» σωματίδια: ταξιδεύουν σε ταχύτητες παρόμοιες με αυτές του φωτός και δεν αλληλεπιδρούν σχεδόν με τίποτε – υπόκεινται μόνο σε ασθενείς αλληλεπιδράσεις με την ύλη. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να διαπεράσουν τα πάντα, ακόμη και το χέρι σας, ανεμπόδιστα και χωρίς να γίνονται αντιληπτά.

Οι επιστήμονες έχουν διακρίνει προς το παρόν τρεις τύπους τους, ή «γεύσεις» όπως τις αποκαλούν: τα νετρίνα ηλεκτρονίου, τα νετρίνα μιονίου και τα νετρίνα τ. Κατά τη διάρκεια του ιλιγγιωδών ταχυτήτων ταξιδιού τους τα σωματίδια-χαμαιλέοντες φαίνονται ξαφνικά να «εξαφανίζονται». Στην πραγματικότητα όμως, όπως ανακάλυψαν οι επιστήμονες, απλώς αλλάζουν γεύση: «μετασχηματίζονται» ή υφίστανται ταλαντώσεις μεταπηδώντας από τον έναν τύπο στον άλλο.

Η ανακάλυψη των ταλαντώσεων των νετρίνων – οι οποίες είναι και αυτές που απέδειξαν ότι τα σωμάτια έχουν μάζα – έγινε εδώ και περίπου μια δεκαετία. Εκτοτε οι φυσικοί προσπαθούν να διερευνήσουν πώς ακριβώς συντελούνται. Διεξάγοντας σειρές πειραμάτων πέτυχαν να προσδιορίσουν την τιμή σχεδόν όλων των παραμέτρων που προβλέπει το θεωρητικό μοντέλο της περιγραφής τους – εκτός από μια.

Αυτήν ακριβώς την παράμετρο, τη γωνία μείξης θ13, κατόρθωσαν να μετρήσουν οι ερευνητές του Daya Bay, προσδιορίζοντας την τιμή της στις 8,8 μοίρες και όχι στο 0, όπως υπαγόρευαν ορισμένες υποψίες.

Η εξέλιξη είναι σημαντική, όχι μόνο γιατί πλέον θα επιτρέψει πειράματα και υπολογισμούς που ως τώρα ήταν αδύνατα, αλλά και επειδή το γεγονός ότι η θ13 δεν έχει μηδενική τιμή «ανοίγει» ένα μεγάλο πεδίο πιθανοτήτων για την επιβεβαίωση βασικών θεωριών της Φυσικής όπως η ασυμμετρία μεταξύ ύλης και αντιύλης (η λεγόμενη παραβίαση φορτίου-ισοτιμίας ή CP violation).

Νέφη - Νέφωση - Είδη σύννεφων

Από το βιβλίο ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ (για τα Ναυτικά Λύκεια) του Λεωνίδα Καραπιπέρη καθηγητού Παν. Αθηνών - Έκδοση Ιδρύματος Ευγενίδου.

Νέφη – Νέφωση

Όταν η θερμοκρασία σε μια αέρια μάζα πέσει κάτω από τη θερμοκρασία δρόσου, οι υδρατμοί που περιέχει συμπυκνώνονται και σχηματίζουν λεπτότατα υδροσταγονίδια ή παγοκρυστάλλους, ανάλογα με τη θερμοκρασία συμπυκνώσεως. Σμήνος από υδροσταγονίδια ή από παγοκρυστάλλους ή και από τα δύο σχηματίζουν τα σύννεφα.

Παγοκρύσταλλοι σχηματίζονται στην περίπτωση που η θερμοκρασία είναι κάτω από το 0 C. Πολλές φορές συμβαίνει η θερμοκρασία να είναι κάτω από 0 και τα υδροσταγονίδια να διατηρούνται στην υγρή κατάσταση. Το φαινόμενο αυτό λέγεται υπέρτηξη και παίζει σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό της βροχής.

Μια αέρια μάζα ψύχεται από ακτινοβολία, από μεταφορά σε ψυχρότερη περιοχή, από ανάμιξή της με ψυχρότερη μάζα και τέλος αδιαβατικά.

Ο σπουδαιότερος τρόπος είναι η αδιαβατική ψύξη. Αυτή συμβαίνει όταν οι αέριες μάζες ανεβαίνουν και με τον τρόπο αυτό σχηματίζονται τα περισσότερα σύννεφα.

Η ανοδική κίνηση των αερίων μαζών οφείλεται:

α) Στις ισχυρές αναταρακτικές κινήσεις

β) Στην κατακόρυφη μεταφορά αέρα ύστερα από έντονη θέρμανσή του.

γ) Στη σύγκρουση των μαζών επάνω σε μεγάλες εξάρσεις του εδάφους.

δ) Στις θερμές και ψυχρές μετωπικές επιφάνειες.

Για το λόγο αυτό και τα σύννεφα, ανάλογα με τον τρόπο που σχηματίστηκαν διαιρούνται αντίστοιχα σε σύννεφα αναταράξεων, ανοδικών ρευμάτων, ορογραφικά και μετωπικά.

Για τη συμπύκνωση όμως των υδρατμών, δεν είναι αρκετή μόνο η ψύξη, πρέπει να υπάρχουν και οι κατάλληλοι πυρήνες συμπυκνώσεως. Τέτοιοι πυρήνες είναι κυρίως τα μικροσκοπικά σωματίδια που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και μάλιστα τα μόρια του χλωριούχου νατρίου (αλατιού) τα οποία προέρχονται από τα υδροσταγονίδια που αποσπούν από τα κύματα οι ισχυροί άνεμοι. Πυρήνες συμπυκνώσεως των υδρατμών είναι ακόμη τα μεγάλα ιόντα στην ατμόσφαιρα.

Όλα σχεδόν τα σύννεφα σχηματίζονται μέσα στην τροπόσφαιρα και για το λόγο αυτό το ύψος τους είναι μεγαλύτερο το καλοκαίρι παρά το χειμώνα.

Όσον αφορά την όψη των νεφών, αυτή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, οι σπουδαιότεροι από τους οποίους είναι η φύση τους, οι διαστάσεις τους, η πυκνότητά των υδροσταγονιδίων, ο φωτισμός τους κλπ.

Τα νέφη γενικά μετακινούνται από τον άνεμο που επικρατεί στο ύψος που βρίσκονται και για το λόγο αυτό η διεύθυνση και η ταχύτητά τους μπορεί να είναι διαφορετική απ’ ό,τι στους επιφανειακούς ανέμους. Τα νέφη που βρίσκονται σε διαφορετικές στάθμες έχουν διαφορετικές ταχύτητες και διευθύνσεις. Επειδή τα κατώτερα νέφη βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, φαίνονται να κινούνται γρηγορότερα από τα ανώτερά τους, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να μη συμβαίνει αυτό. Η μετακίνηση των ογκωδών νεφών, όπως οι σωρειτομελανίες, οφείλεται περισσότερο στην ανάπτυξη και εξέλιξή τους παρά στον άνεμο που επικρατεί.

Τα σύννεφα μεταβάλλουν συνεχώς σχήμα ή μορφές. Αυτό οφείλεται στη συνεχή ανάπτυξή τους από συνεχιζόμενες συμπυκνώσεις, στη σμίκρυνσή τους από εξατμίσεις, στο μετασχηματισμό τους από τους ανέμους, από αλλαγή του είδους τους κ.α.

α) Ανώτερα νέφη

Τα σύννεφα αυτά έχουν μέσο ελάχιστο ύψος 6000 μέτρα και φθάνουν σχεδόν την τροπόπαυση. Σ’ αυτά ανήκουν τρία κύρια είδη: οι θύσανοι, τα θυσανοστρώματα και οι θυσανοσωρείτες.

Α1) Θύσανοι (Cirrus, Ci)

 Σύννεφα λεπτά, ινώδη, συνήθως λευκά, αλλά και με μεταξώδη όψη παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία μορφών (φτερά, λοφία, άγκιστρα κ.α.) και είναι διασπαρμένα, τις περισσότερες φορές, ακανόνιστα. Πριν την ανατολή και μετά τη δύση του Ηλίου οι θύσανοι παίρνουν χρώμα ερυθρό ή κίτρινο.

Α2) Θυσανοστρώματα (Cirrocumulus, Cs)

Είναι ινώδης λεπτός και άσπρος πέπλος που σκεπάζει ένα μέρος ή και ολόκληρο τον ουρανό. Πολλές φορές ο πέπλος αυτός είναι διάχυτος και δίνει στον ουρανό όψη γαλακτώδη. Οι ηλιακές ή σεληνιακές ακτίνες όταν περνούν από τα σύννεφα αυτά σχηματίζουν το φαινόμενο της άλως.

Α3) Θυσανοσωρείτες (Cirrostratus, Cc)

Τα νέφη αυτά αποτελούνται από πολυάριθμες σφαίρες ή λευκές τολύπες, χωρίς σκιές, οι οποίες εμφανίζονται σε ομάδες ή ακόμα παρουσιάζουν σχηματισμούς όμοιους με εκείνους που παρατηρούνται στη λεπτή άμμο του βυθού της θάλασσας ή των ερήμων.

Όλα τα ανώτερα νέφη αποτελούνται μόνο από παγοκρυστάλλους.

Β) Μέσα νέφη

Τα νέφη αυτά έχουν μέσο ελάχιστο ύψος 2000 μέτρα και μέσο μέγιστο 6000 μέτρα. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν δύο κύρια είδη: οι υψισωρείτες και τα υψιστρώματα

Β1) Υψισωρείτες (Altocumulus, Ac)

Στρώμα ή έδρανο που συνίσταται από τολύπες ή σφαίρες λευκές ή υπόφαιες με σκισμένα ή όχι τμήματα. Οι υψισωρείτες βρίσκονται σε ομάδες, σε σειρές ή και  σε ρολούς σε μια ή δυό διευθύνσεις. Οι σφαίρες ή τολύπες είναι μεγαλύτερες στους υψισωρείτες παρά στους θυσανοσωρείτες.

Β2) Υψιστρώματα (Altostratus, As)

Είναι πέπλος φαιός ο οποίος πολλές φορές σκεπάζει ολόκληρο τον ουρανό. Ο Ήλιος και η Σελήνη φαίνονται μέσα από τα σύννεφα αυτά όπως μέσα από θαμπό γυαλί. Πολλές φορές ο πέπλος είναι πολύ πυκνός και σκοτεινός και τα δύο αυτά άστρα δεν φαίνονται. Από τα υψιστρώματα είναι δυνατό να προέρχεται βροχή ή χιόνι.

Γ) Κατώτερα νέφη

Τα νέφη αυτά έχουν μέγιστο ύψος βάσης 2000 μέτρα, μερικά μπορεί να ξεκινούν από την επιφάνεια του εδάφους σε ορισμένες περιπτώσεις. Σ’ αυτά ανήκουν τρία είδη: Τα στρώματα, οι στρωματοσωρείτες και τα μελανοστρώματα.

Γ1) Στρώματα (Stratus, St)

Είναι ομοειδή νεφελώδη στρώματα, ανάλογα με την ομίχλη. Όμως δεν στηρίζονται στο έδαφος. Τα σύννεφα που παρατηρούνται την ψυχρή περίοδο στις πλαγιές των βουνών είναι κομμάτια από στρώματα. Από τα σύννεφα αυτά προέρχεται πολλές φορές ασθενής βροχή ψεκάδων.

Γ2) Στρωματοσωρείτες

Στρώματα ή έδρανα τα οποία αποτελούνται από πλακούντες ή κυλίνδρους ασαφείς και φαιούς με σκοτεινά τμήματα. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται σε ομάδες σειρές ή ρολούς σε μια δυό διευθύνσεις. Πολλές φορές το στρώμα από τέτοια σύννεφα είναι πολύ πυκνό. Άλλες φορές όμως δεν είναι πυκνό και αφήνει να φαίνονται κομμάτια του ουρανού.

Γ3) Μελανοστρώματα (Nimbostratus, Ns)

Είναι χαμηλά σύννεφα με σκοτεινό φαιό χρώμα και άμορφα. Τα σύννεφα αυτά είναι τα πιο βροχοφόρα. Η βροχή ή το χιόνι που προέρχεται από αυτά έχουν μικρή ένταση αλλά μεγάλη διάρκεια.

Δ) Νέφη ανοδικών ρευμάτων

Τα σύννεφα αυτά έχουν μέσο κατώτερο ύψος 500 μέτρα περίπου ενώ οι κορυφές τους φθάνουν τις στάθμες των μέσων και ανώτερων ακόμα νεφών.

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν δύο κύρια είδα: οι σωρείτες και οι σωρειτομελανίες.

Δ1) Σωρείτες (Cumulus, Cu)

Είναι σύννεφα πυκνά με κατακόρυφη ανάπτυξη. Η κορυφή τους σχηματίζει θόλο που πλαισιώνεται από στρογγυλές προεξοχές, ενώ η βάση τους είναι ομαλή. Έχουν χρώμα υπόλευκο ή φαιό και εμφανίζονται ως σωροί από βαμβάκι ή ως σειρές ορεινών εξάρσεων. Όταν φωτίζονται από τον Ήλιο, ανακλούν ισχυρά τις ηλιακές ακτίνες και λάμπουν ζωηρά. Οι σωρείτες δημιουργούνται κυρίως όταν ο ουρανός είναι αίθριος και οι ανοδικές κινήσεις του αέρα ισχυρές. Τα νέφη αυτά δίνουν πολλές φορές διαλείπουσες βροχές.

Δ3) Σωρειτομελανίες (Cumulunimbus, Cb)

Τα σύννεφα αυτά έχουν μεγάλο όγκο και μεγάλη κατακόρυφη ανάπτυξη. Οι διαστρώσεις τους παίρνουν τη μορφή βουνών ή πύργων και τα ανώτερα μέρη τους έχουν πολλές φορές ινώδη υφή σε μορφή αμονιού. Οι σωρειτομελανίες είναι τα πιο ογκώδη νέφη και έχουν μεγάλα φορτία ηλεκτρισμού. Τα ηλεκτρικά φορτία τους διανέμονται πολύ ανώμαλα και οι ανοδικές και καθοδικές κινήσεις σ’ αυτά είναι πολύ ισχυρές. Είναι τα πιο καταιγιδοφόρα σύννεφα και δίνουν βροχές ραγδαίες και διαλείπουσες που πολλές φορές συνοδεύονται από χαλάζι.

Περισσότερα  Τα σύννεφα ποζάρουν 

 .

Φορτίο - Στατικός ηλεκτρισμός (σε σκίτσα)

«Τα πάντα για τη Φυσική σε κόμικς» των Larry Gonick – Art Huffman

(Απόδοση στα ελληνικά: Αργυρή Κλαδούχου φυσικός – Αλέκος Μάμαλης φυσικός, Γλωσσική επιμέλεια: Παντελής Μπουκάλας- Σελίδες 221, Εκδόσεις Κάτοπτρο, Αθήνα 1998)

….Οι νόμοι του Νεύτωνα, βολές και κρούσεις, κινήσεις και οι νόμοι διατήρησης, ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, κυκλώματα και φαινόμενα επαγωγής, οι εξισώσεις του Μάξγουελ και το φως, η σχετικότητα και η κβαντική ηλεκτροδυναμική  - Τα πάντα για τη Φυσική – παρουσιάζονται στο βιβλίο αυτό με τρόπο πνευματώδη και χιουμοριστικό.

……………..Αντιγράφω από το εξώφυλλο του βιβλίου ……….

Ο Art Huffman είναι υπεύθυνος του εργαστηριακού προγράμματος του μαθήματος της Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, διδάσκει Φυσική και Αστρονομία, ηγείται εκδρομών για παρατήρηση του ουρανού, είναι πιλότος αεροπλάνων, ορειβάτης και πεζοπόρος, έχει δημοσιεύσει είκοσι εργασίες στη θεωρητική Φυσική και την Αστροφυσική  

Ο Larry Gonick, διδάκτωρ Μαθηματικών, έχει γράψει πλήθος βιβλίων κόμικς και είναι υπεύθυνος της στήλης «κλασσικά θέματα επιστήμης» του περιοδικού Discover. Στη διάρκεια των σπουδών του, το μεγαλύτερο πρόβλημά του, αν εξαιρέσουμε τη φίλη του, ήταν η Φυσική, γι’ αυτό είναι ευγνώμων στον Art που του έδωσε την ευκαιρία να βρει κάποιο νόημα σε τούτο το μάθημα.

Από το βιβλίο αυτό: Φορτίο- Στατικός Ηλεκτρισμός  

Φως στο Λιτόχωρο από τον Ενιπέα (από το 1938)

Το 1937 ήρθε στο Λιτόχωρο η Υδροηλεκτρική Εταιρεία ‘’Ευθύμιος Γκούνης –Μαλικέντος’’ με μηχανικό τον Κωνσταντίνο Καραθανάση και έχτισε υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στην έξοδο του Ενιπέα από τους βράχους του Ολύμπου, κάτω από τη θέση ‘’Μύλοι’’ και δίπλα από τον μύλο του Δημητρίου Ελευθερίου.

Το εργοστάσιο αυτό παραγωγής ηλεκτρισμού με τα νερά του Ενιπέα άρχισε να λειτουργεί το 1938, χρησιμοποιώντας το δίκτυο της προηγούμενης φάμπρικας που λειτουργούσε με πετρέλαιο και φυσικά το ηλεκτρικό ρεύμα ήταν φθηνότερο για τους κατοίκους, γι’ αυτό και επεκτάθηκε ο αριθμός των κατοίκων που φωτίζονταν με τον ηλεκτρισμό.

Παρήγαγε μοντέρνο εναλλασσόμενο  ρεύμα σε αντίθεση με το πανελλήνιο δίκτυο που είχε συνεχές, είχε ισχύ 90 KW, η γεννήτρια έβγαζε 380 V και ο μετασχηματιστής ανύψωσης τα ανέβαζε στα 6,600 V.

Με εναέρια γραμμή μεταφοράς το ηλεκτρικό ρεύμα έφτανε από το εργοστάσιο στην πλατεία του Λιτόχωρου, όπου υπήρχε μετασχηματιστής και από εκεί γίνονταν η διανομή με κεντρικές γραμμές στα σπίτια του χωριού. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η χρήση του ηλεκτρισμού την εποχή εκείνη ήταν αποκλειστικά για φωτισμό, μια και δεν υπήρχαν οικιακές ή επαγγελματικές ηλεκτρικές συσκευές. 

Με δημοτικά έξοδα τοποθετήθηκαν λάμπες φωτισμού στους δρόμους και στην κεντρική πλατεία του χωριού.  

 Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο το σεβάστηκαν και  οι  Γερμανοί κατακτητές, αλλά το 1947, ένα χρόνο μετά την έναρξη της κομμουνιστικής ανταρσίας, οι κομμουνιστές του Λιτόχωρου το ανατίναξαν μια βραδιά λέγοντας χαρακτηριστικά πως ‘’το Λιτόχωρο δεν έχει ανάγκη από ηλεκτρισμό’’.

 Έδιωξαν λοιπόν τους τελευταίους εργαζόμενους που βρήκαν εκείνη τη στιγμή, Βάσω Καραθανάση, Διονύσιο Κούκουλη και Βασίλειο Τζιάτζιο, πήραν τη γεννήτρια και το δυναμίτισαν.

Το 1955 ο τότε νεοεκλεγείς Πρόεδρος της Κοινότητος κ. Ιωάννης Κούκουλης άρχισε διαπραγματεύσεις με τον κρατικό φορέα της διαχείρισης του ηλεκτρισμού, την Δ.Ε.Η. και με τη βοήθεια των πολιτικών μέσων κατάφερε να αναλάβει η Δ.Ε.Η. το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, τις εγκαταστάσεις, το δίκτυο διανομής και το προσωπικό και έτσι από το 1956 ο ηλεκτρισμός επανήλθε στην πόλη που τον γνώρισε 30 τόσα χρόνια νωρίτερα και που τον στερήθηκε από ανθρώπους του γύρω στη μια δεκαετία.

ΠΗΓΗ: Το φαράγγι του Ενιπέα και το Μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου – Απόστολου Τσακούμη – Μαθηματικού (Λιτόχωρο 2000) Στη φωτογραφία η γεννήτρια του Η/Υ εργοστασίου

Ιστοσελίδα 7^ου Γυμνασίου Λάρισας 

Υποχρεωτικές εργαστηριακές ασκήσεις Φυσικών Επιστημών (Γυμνάσια- Λύκεια Σχ. Έτος 2012-13)

1.         ΣΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α΄ τάξης Γυμνασίου

α)  Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών κυττάρων (1)

β)  Μικροσκοπική παρατήρηση ζωικών κυττάρων (2)

γ)   Η σημασία του φωτός για τη φωτοσύνθεση (4)

δ)   Η μεταφορά ουσιών στα φυτά (5)

ε)   Ανίχνευση λιπών, πρωτεϊνών, σακχάρων και αμύλου σε τρόφιμα (10)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ τάξης Γυμνασίου

α) Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών και ζωικών κυττάρων (1)

β) Παρατήρηση πρωτοζώων (2)

γ) Παρατήρηση φυτικών και ζωικών ιστών (4)

δ) Παρατήρηση χρωμοσωμάτων (9)

ε) Απομόνωση νουκλεϊκών οξέων (10)

στ) Η επέμβαση της τύχης στη δημιουργία γαμετών (11)

ΦΥΣΙΚΗ Β΄ τάξης Γυμνασίου

α) Μέτρηση μήκους, εμβαδού, όγκου (1)

β) Μέτρηση βάρους, μάζας και πυκνότητας (2)

γ) Μελέτη της ευθύγραμμης ομαλής κίνησης (4)

δ) Νόμος του Hooke (7)

ε) Άνωση - Αρχή του Αρχιμήδη (9)

στ) Βαθμονόμηση θερμομέτρου (10)

ζ) Βρασμός (12)

ΦΥΣΙΚΗ Γ΄ τάξης Γυμνασίου

α) Ηλεκτροστατικές αλληλεπιδράσεις (1)

β) Ο Νόμος του Ohm (2)

γ) Σύνδεση αντιστατών σε σειρά (4)

δ) Παράλληλη σύνδεση αντιστατών (5)

ε) Διακοπή και βραχυκύκλωμα (6)

στ) Πειραματικός έλεγχος των νόμων του απλού εκκρεμούς (7)

ζ) Μελέτη κυμάτων (9.1)

η) Διάθλαση (12)

θ) Συγκλίνοντες φακοί (13)

ΧΗΜΕΙΑ Β΄ τάξης Γυμνασίου

α) Μελέτη ορισμένων ιδιοτήτων των υλικών (1)

β) Παρασκευή διαλυμάτων και υπολογισμός της περιεκτικότητας στα εκατό βάρος

     προς   βάρος  (%w/w) (3.1)

γ) Παρασκευή διαλυμάτων και υπολογισμός της περιεκτικότητας στα εκατό όγκο

    προς όγκο   (% v/v) (3.3)

δ) Διαχωρισμός μιγμάτων (4)

ΧΗΜΕΙΑ Γ΄ τάξης Γυμνασίου

α) Επίδραση των διαλυμάτων οξέων στα μέταλλα (1.5)

β)Μέτρηση του pH των διαλυμάτων ορισμένων οξέων με πεχαμετρικό χαρτί (1.1)

    και Βασικές ιδιότητες διαλυμάτων καθημερινής χρήσης (2.1)

γ) Διαδοχικές εξουδετερώσεις οξέος από βάση και το αντίστροφο (3.1)

2. ΣΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ

ΦΥΣΙΚΗ  Α’ Λυκείου

1) Μέτρηση μήκους, χρόνου, μάζας και δύναμης (1)

2) Μελέτη ευθύγραμμης ομαλά επιταχυνόμενης κίνησης (2α)

3) Μελέτη και έλεγχος της διατήρησης της μηχανικής ενέργειας στην ελεύθερη

 πτώση σώματος (9)

4) Ενεργειακή μελέτη των στοιχείων απλού ηλεκτρικού κυκλώματος DC με πηγή και

ωμικό  καταναλωτή (2)  

5) Μελέτη της χαρακτηριστικής καμπύλης ηλεκτρικής πηγής και ωμικού καταναλωτή (3)

  ΦΥΣΙΚΗ  Β’ Λυκείου Γενικής Παιδείας

1) Μελέτη της οριζόντιας βολής  (άσκηση 4 από τον εργαστηριακό οδηγό της Α’ Λυκείου)

2)  Διατήρηση της ορμής σε μία έκρηξη ( άσκηση 8 από τον οδηγό της Α’ Λυκείου)

3) Ποιοτική μελέτη των τριών βασικών πειραμάτων του Ηλεκτρομαγνητισμού (Oersted, Δύναμη Laplace και φαινομένου Επαγωγή Faraday). Εφαρμογές στον ηλεκτρομαγνήτη στον Ηλεκτρικό κινητήρα και την Ηλεκτρική γεννήτρια.

4) Προσδιορισμός της έντασης της βαρύτητας με τη βοήθεια του απλού εκκρεμούς (5)

ΦΥΣΙΚΗ  Β’ Λυκείου Κατεύθυνσης

1) Πειραματική επιβεβαίωση του γενικού νόμου των ιδανικών αερίων (1)

2) Γνωριμία με τον παλμογράφο- Πειρ. 1 : Επίδειξη φαινομένου επαγωγής (6.1)

3) Μέτρηση του συντελεστή αυτεπαγωγής πηνίου ( 7) 

ΦΥΣΙΚΗ  Γ’ Λυκείου Γενικής Παιδείας

α) Παρατήρηση συνεχών - γραμμικών φασμάτων (1)

ΦΥΣΙΚΗ  Γ’ Λυκείου Κατεύθυνσης

1) Απλή αρμονική ταλάντωση με τη χρήση του Μultilog (όπου υπάρχει)

ή  εναλλακτικά Μέτρηση μήκους κύματος μονοχρωματικής ακτινοβολίας (1,Β)

2) Μελέτη στασίμων ηχητικών κυμάτων σε σωλήνα και προσδιορισμός της ταχύτητας του ήχου στον αέρα

3) Μέτρηση της ροπής αδράνειας κυλίνδρου

ΧΗΜΕΙΑ  Α’ Λυκείου

1) Χημικές αντιδράσεις και ποιοτική ανάλυση ιόντων (6)

2) Παρασκευή διαλύματος ορισμένης συγκέντρωσης – αραίωση διαλυμάτων (7)

ΧΗΜΕΙΑ Β’ Λυκείου Γενικής Παιδείας

1) Οξείδωση της αιθανόλης (1,β)

2) Όξινος χαρακτήρας των καρβοξυλικών οξέων (3)

3) Παρασκευή σαπουνιού(6)

ΧΗΜΕΙΑ Β’ Λυκείου Κατεύθυνσης

1) Υπολογισμός θερμότητας αντίδρασης (1)

2) Ταχύτητα αντίδρασης και παράγοντες που την επηρεάζουν  (2)

3) Αντιδράσεις οξειδοαναγωγής (5)

ΧΗΜΕΙΑ Β’ Λυκείου Επιλογής

1) Ηλεκτρόλυση διαλύματος ηλεκτρολύτη (6)

2)Επιμετάλλωση (7)

ΧΗΜΕΙΑ  Γ’ Λυκείου Κατεύθυνσης

1) Παρασκευή και ιδιότητες ρυθμιστικών διαλυμάτων (1)

2) Υπολογισμός της περιεκτικότητας του ξιδιού σε οξικό οξύ με τη χρήση του Multilog

     ή  την κλασική μέθοδο (2)

3)Παρασκευή και ανίχνευση αλδεϋδών(2)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α΄ Λυκείου

α) Μικροσκοπική παρατήρηση μόνιμων παρασκευάσματων κυττάρων και ιστών 

β)Παρατήρηση επιθηλιακών κυττάρων στοματικής κοιλότητας

γ) Αναγνώριση οργάνων και συστημάτων ανθρωπίνου οργανισμού με χρήση

 προπλασμάτων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β΄ Λυκείου Γενικής Παιδείας

α) Μικροσκοπική παρατήρηση πυρήνων μετά από ειδική χρώση (2) 

β) Μικροσκοπική παρατήρηση στομάτων φύλλων, καταφρακτικών κυττάρων και

     χλωροπλαστών (4)

 γ) Μετουσίωση των πρωτεϊνών (7) και Δράση των ενζύμων (11)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β΄ Λυκείου Επιλογής

α) Μικροσκοπική παρατήρηση μόνιμων παρασκευάσματων κυττάρων και ιστών  (4)

β) Μικροσκοπική παρατήρηση μόνιμου παρασκευάσματος τομής ωοθήκης και όρχεως   (8)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ Λυκείου Γενικής Παιδείας

α) Μικροσκοπική παρατήρηση βακτηρίων σε καλλιέργεια ή σε μόνιμο παρασκεύασμα    (1)

         β) Ανίχνευση αμύλου –πρωτεϊνών  (άσκηση 8)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ Λυκείου Κατεύθυνσης

α) Κυτταρογενετική: Ανάλυση καρυότυπου (3) σε συνδυασμό με τη  μικροσκοπική

 παρατήρηση μονίμου παρασκευάσματος ανθρώπινων χρωμοσωμάτων.           .          

 β) Απομόνωση νουκλεϊκών οξέων (DNA από φυτικά κύτταρα) (1)

Υποχρεωτικές εργαστηριακές ασκήσεις Φυσικών Επιστημών (Γυμνάσια - Λύκεια Σχ. Έτος; 2012-13)
(Το έγγραφο 123033/Γ7 10-10-2012) 

Πανελλήνιος μαθητικός διαγωνισμός για τη συμμετοχή στην 11η Ευρ. Ολυμπ. Επιστημών EUSO 2013

Κβαντική Ηλεκτροδυναμική σε σκίτσα

Κβαντική Ηλεκτροδυναμική from pefkounar

Αδυνατούσε να κουμαντάρει την Τάξη - Μια ανθοδέσμη τριαντάφυλλα για την κυρία Ζ.

Γράφει η Αγγελική Ζολώτα στο βιβλίο της «Ο δρόμος μου περνούσε από τα Σχολεία»

Αγία Παρασκευή – Αθήνα (Σχολ. Έτος 1972-73)

Όπως σε κάθε κοινωνική ομάδα, έτσι και στους Συλλόγους των καθηγητών έβλεπες πότε – πότε πρόσωπα τελείως ακατάλληλα για μια τόσο δύσκολη και απαιτητική εργασία.

Υπηρετούσε τότε στο Γυμνάσιο μας ένας συνάδελφος σωματικά λειψός και ψυχικά άρρωστος, που ήθελε να αναβιώσει τα αρχαία ελληνικά!

--Ελθέ δεύρο! Έλεγε στους μαθητές.

--Τι είπατε, κύριε καθηγητά;

--Κάτελθε ταχέως την κλίμακα και παύσαι ομιλών!

--Ορίστε;!

Και φυσικά οι μαθητές τον είχαν πάρει στο μεζέ, και δεν έβρισκε ο δύστυχος τόπο να σταθεί. Και μέσα στα γραφεία περιφερόταν μόνος κι αξιοδάκρυτος.

Οι γονείς διαμαρτύρονταν ένας –ένας και φοβισμένοι φυσικά από τη δύναμη της εξουσίας:

--Τα παιδιά μας έχουν διαλυθεί! Γράμματα δεν μαθαίνουν, κάνουν σαν τρελλά…

Και η Υπηρεσία;

Απλώς μετακινούσε τον Μ. από σχολείο σε σχολείο!

Και η «φιλοσοφία» ήταν:

--Είναι κρίμα να του κόψουμε το ψωμί…(!!)

--Πάρτε τον στο Γραφείο της Επιθεώρησης! Τόλμησε κάποιος να προτείνει.

--Αστειεύεσαι; Θα μας καταστρέφει τα έγγραφα!

Για την καταστροφή των παιδιών δεν μίλησε κανείς.

Και στα επόμενα χρόνια επίσης είχαμε παρόμοιες – ατυχείς – περιπτώσεις καθηγητών…

Αλήθεια δεν μπορεί η Πολιτεία να εξασφαλίσει οικονομικά, χωρίς να εργάζονται, τους Εκπαιδευτικούς που έχουν άρρωστη προσωπικότητα; Όπως αναλαμβάνει τις σωματικές αρρώστιες τους, πρέπει και μπορεί να αναλάβει και τα άλλα – εγώ νομίζω: ιδίως αυτά! 

...............................................................................

Δεκέμβρης του 1973 – Αγία Παρασκευή – Αθήνα (Σχολ.  Έτος 1973-74)

… εν τω μεταξύ μάθαινα πως το περυσινό μου πρακτικό τμήμα της Πέμπτης είχε προβλήματα με τον φιλόλογο: Τους ζητούσε επίμονα γραμματική – συντακτικό με θεωρητικές ανούσιες λεπτομέρειες, δεν λάβαινε υπ’ όψιν πως το τμήμα ήταν πρακτικό, δεν τους έγραφε τίποτε, τους ανέθετε πάρα πολλά. Οι μαθητές φυσικά δεν ανταποκρίνονταν σε τέτοιες απαιτήσεις, που θύμιζαν διωγμό… Πολλά παιδιά μάλιστα άφησαν το κανονικό φροντιστήριο και άρχισαν φροντιστήριο για τ’ αρχαία ελληνικά!

Μόλις πήραν τους ελέγχους και είδαν ότι τα μισά έπεφταν απ’ τη βάση, δημιουργήθηκε μεγάλο ζήτημα, πήγαν πάλι γονείς και μαθητές στον Γυμνασιάρχη:

--Ή μας φέρνετε την κυρία Ζ. ή φτάνουμε στον Υπουργό!

Μέσα σ’ εκείνον τον χαμό της πρωϊνής και απογευματινής βάρδιας με τους τριάντα περίπου καθηγητές στην κάθε μια, ο Γυμνασιάρχης παράδερνε κουρασμένος και προσπαθούσε, βοηθούμενος από πολλούς καλούς καθηγητές, να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

Με τα προβλήματα λοιπόν ενός τέτοιου σχολείου στο κεφάλι του και τώρα πιεζόμενος και από το πρακτικό τμήμα της Έκτης με κάλεσε ένα μεσημέρι κατά τις 10 Δεκεμβρίου και μου είπε:

--Βρίσκομαι στην ανάγκη να σας ζητήσω μια μεγάλη χάρη, και σας παρακαλώ πολύ να μην έχετε αντίρρηση. Το και το συμβαίνει και η θέση μου είναι πάρα πολύ δύσκολη.

--Λυπάμαι, κύριε Γυμνασιάρχα, μα δεν μπορώ. Πέρυσι μου δώσατε το χειρότερο πρόγραμμα, ό,τι δεν ήθελαν οι άλλοι το φορτώθηκα εγώ, κουράστηκα, αρρώστησα, και μου ζητάτε τώρα πάλι …

--Τα ξέρω όλ’ αυτά, έχετε δίκιο, μα σας παρακαλώ πολύ, δεν μπορώ να πράξω διαφορετικά…

--Θα το σκεφτώ και αύριο θα σας πω.

Καθώς έβγαινα απ’ το Γραφείο του, με περίμεναν γονείς και μαθητές…

Και εγώ δεν μπορώ ποτέ να πάω αντίθετα στα κουρασμένα μάτια των μαθητών μου…

Οι μαθηματικοί άλλαξαν το πρόγραμμα, και πέντε – έξι μέρες πριν τα Χριστούγεννα δόθηκε στα παιδιά.

Την άλλη μέρα ντύθηκαν οι μαθητές ωραία, αγόρασαν τριαντάφυλλα και με περίμεναν – πρώτη ώρα – να πάω στην τάξη τους για μάθημα.

Αντί για μένα όμως μπήκε ο συνάδελφος!

Μόλις χτύπησε διάλειμμα, έτρεξαν αλλοπαρμένοι στη φίλη μου την Τούλα. (εγώ δίδασκα τότε στον αντίθετο κύκλο)

--Που είναι η κυρία Ζ.; Γιατί δεν ήρθε; Ήρθε πάλι και μας έκανε αρχαία ο κ. Β.!

--Το καινούριο πρόγραμμα θα εφαρμοστεί μετά τις γιορτές! Τους είπε η Τούλα.

--Αχ, έτσι πέστε μας!...Κυρία κοντέψαμε να πεθάνουμε, μόλις τον είδαμε να μπαίνει στην αίθουσα- τώρα μάλιστα που ξέρει πόσο δεν τον θέλουμε – και πετάξαμε κάτω απ’ τα θρανία τα τριαντάφυλλα και τα ποδοπατήσαμε!

Στις 8 Γενάρη (1974) ήμουνα στο «βασανισμένο» τμήμα.

Στάθηκα μπροστά στα θρανία τους, είπα:

--Καλώς σας βρίσκω! Καλή χρονιά!

Αυτά σηκώθηκαν όρθια:

--Καλή χρονιά, κυρία Ζ.!

Τ’ αγόρια φορούσαν όλα κοστούμι και γραβάτα, και αμέσως βγαίνει απ’ το θρανίο του ο Μαστρογιάννης, έρχεται κοντά μου και μου προσφέρει μια υπέροχη ανθοδέσμη με κατακόκκινα τριαντάφυλλα.

--Εκ μέρους του τμήματος: Ευχαριστούμε θερμά, που δεχτήκατε να ‘ρθείτε…

--Για πείτε μου τώρα, τι σας συμβαίνει; Ρώτησα με χαμηλή φωνή.

--είμαστε κάτω από τη βάση, τι θα γίνουμε;

--Αναλαμβάνω από τώρα να σας περάσω όλους, και αυτό – να ξέρετε- θα γίνει με το σπαθί σας…Να σταματήσετε το φροντιστήριο και να ξεχάσετε το άγχος. Όμως θα μαθαίνετε όσο μπορείτε καλύτερα τη μετάφραση και τη γραμματική, που θα γράφουμε μαζί. Ναι;

Γέλασαν, ανέπνευσαν, χαλάρωσαν τις γραβάτες, και μετά ανοίξαμε τα τετράδια και την ταλαιπωρημένη τραγωδία … την «Αντιγόνη» με τους θρήνους της.

Κι έτσι το πρόγραμμα μου έγινε πάλι …μολύβι. Για να διορθωθούν 50 εκθέσεις απαιτούνται δέκα ώρες τουλάχιστον. Όσο για τους μαθητές μου, δεν είχαν καθόλου τώρα το ανέμελο και αδιάφορο ύφος της προηγούμενης χρονιάς…Σαν να είχαν δοκιμάσει κάποια πολύ πικρή γεύση, και δεν μπορούσαν πια να την ξεχάσουν…

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά:

--Ξέρεις είσαι στους πίνακες, θα πάρεις προαγωγή- ποιος ξέρει που θα σε πετάξουν! Είπε ο άντρας μου ύστερα από επίσκεψη στο Υπουργείο Παιδείας.

Ήμουν στην επαρχία δεκαπέντε χρόνια και έπρεπε τώρα λόγω προαγωγής (βοηθός Γυμνασιάρχη) να χάσω την οργανική μου θέση και να μετατεθώ (έτσι προέβλεπε ο …σοφός Νόμος!). Ακόμη και τώρα μου ΄ρχεται τρέλα, όταν το σκέφτομαι. Διαλύονταν τότε και υπέφεραν πάρα πολλές οικογένειες.

Γι’ αυτό, το Γενάρη του ’74 υπέβαλα αίτηση για τη Μετεκπαίδευση της επόμενης χρονιάς.    

Από τον ατομικό φάκελο του μαθητού Ανδρέα Παπανδρέου.

Από την Ιστορική Βιβλιοθήκη των ΝΕΩΝ (Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του - Βιογραφικό σχεδίασμα, μελετήματα και μαρτυρίες)

Πειραματικόν Σχολειον Πανεπιστημίου Αθηνών

Στ’ Γυμνασίου  Σχολ έτος 1936-37

ΕΛΕΎΘΕΡΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΑΝΔΡΕΑ

(ετών 16, μηνών 8, ημερών 16)

Ιδού και νεοέλλην «κούρος», του οποίου τας αρετάς θα εζήλευον και οι «καλοί καγαθοί» κούροι του «άστεως».

Η σωματική του διάπλασις φαίνεται ικανοποιητική, εν τούτοις η υγεία του είχε κάποτε κλονισθή. Αλλ’ αι διανοητικαί του δυνάμεις είναι ευρωστόταται.

Φιλόπονος και φιλομαθής εις το έπακρον, συνδυάζων μνήμην και κρίσιν, ανήκει εις τας ελαχίστας, δυστυχώς, εξαιρέσεις των Ελλήνων μαθητών, οίτινες δεν αποβλέπουσιν εις μιαν αμφίβολον ημιμάθειαν, αλλ’ εις ουσιαστικήν συγκρότησιν προς θετικήν ενατένισιν των προβλημάτων της ζωής.

Ανήσυχος φύσις ζητεί να αγκαλιάση πάσαν την σύγχρονον πνευματικήν κίνησιν και να εμβαθύνη εις αυτήν δια μιας γενετικής και στατικής ερεύνης.

Εις το σχολείον μας εφοίτησε μόνον κατά το λήξαν έτος, προελθών εκ του Αμερικανικού Κολλεγίου του Ψυχικού.

Υπήρξε άριστος εις πάντα τα μαθήματα. Το μόνον μειονέκτημά του, οφειλόμενον αφ΄ενός εις κληρονομικότητα και αφ’ ετέρου εις τους περί αυτόν παράγοντας της αγωγής, είναι ότι είναι πείσμων δημαγωγός, συνεπεία δε τούτου αποφασίζει ενίοτε να καταφεύγη ενσυνειδήτως εις σοφίσματα ή και εις κενήν λογοκοπίαν.

Πείσμα ωσαύτως, αλλά και εμπάθειαν τινά, δεικνύει και εν τη υποστηρίξει των πολιτικών και πολιτειακών του αντιλήψεων.

Παρά ταύτα όμως είναι τόση η ευγένεια της ψυχής του, ώστε ουδέποτε στενοχωρεί τον διδάσκοντα. Αγαπά τους συμμαθητάς του, ιδία τους ομόφρονας.

Εν παντί και πάντοτε αναλαμβάνει την πρωτοπορείαν.

Εάν η υγεία του τον βοηθήση, ασφαλώς θα απασχολήση το Πανελλήνιον μίαν ημέραν. (Ιωάννης Σταματάκος καθηγητής στο ΠΣΠΑ)

ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΣΕΙΡΑ Α’

1) Τι πράγμα σε έκαμε να χαρείς πιο πολύ έως τώρα;

     Η δημοσίευση διαφόρων σκέψεών μου.

2) Τι πράγμα σε έκαμε να λυπηθής πιο πολύ έως τώρα;

    Η εγκαθίδρυση του Χιτλερισμού στη Γερμανία

3) Τι πράγμα σε έκαμε να φοβηθής πιο πολύ έως τώρα;

    Κάποιος κεραυνός που έπεσε κοντά στο σπίτι μου όταν ήμουν πολύ μικρός.

4) Με τι σου αρέσει να ασχολήσαι κατά τας ελευθέρας σου ώρας;

    Με την κοινωνιολογία.

5) Έχεις κανένα φίλον; Διατί τον έχεις φίλον;

    Έχω. Τον έχω φίλο γιατί αισθανόμαστε τις ίδιες ανάγκες κι έχομε τα ίδια  προβλήματα. Έχουμε δηλαδή ψυχική συνεννόησιν. Εκτός από αυτό ο χαρακτήρας του είναι σταθερός για μία φιλία.

6) Πόσων ετών είναι ο φίλος σου;

    Όμοιος με μένα.

7) Βλέπεις συχνά όνειρα;

    Βλέπω συχνά όνειρα ακαθορίστου είδους.

8) Ανάφερέ  μου κανέν όνειρον, το οποίον βλέπεις συχνά και σου κάμει εντύπωσιν;

    Δεν έχω υπ’ όψιν μου.

9) Σου αρέσει να συλλέγης τίποτε; Έχεις καμμίαν συλλογήν;

    Βιβλίων και άρθρων πάνω στη φιλοσοφία και την κοινωνιολογία.

10) Ποίον μάθημα σου αρέσει περισσότερον απ’ όλα; Διατί;

      Η Ιστορία και τα Μαθηματικά. Το ένα συμβολίζει τα ενδιαφέροντά μου. Το άλλο

      μου αρέσει για τη λογική του. (μεθοδολογία του)

11) Ποίον μάθημα δεν σου αρέσει διόλου; Διατί;

      Τα Θρησκευτικά. Γιατί είναι δογματικό. Περιορίζει την ελευθερία των σκέψεων. Δεν δίνει τίποτα γιατί η θρησκεία είναι πίστη και όχι μάθηση.

12) Ποία παιχνίδια παίζεις κατά τον ελεύθερόν σου χρόνον, το χειμώνα; Το καλοκαίρι;

      Τον χειμώνα παίζω σκάκι και άλλα του τραπεζιού. Το καλοκαίρι μ’ αρέσουν τα παιχνίδια που έχουν ζωή και μάχη.

13) Ποίον από όλα αυτά τα παιχνίδια σου αρέσει περισσότερον; Διατί;

      Το σκάκι γιατί θέλει σκέψη.

14) Τι παιχνίδια σου ήρεσαν να παίζεις, όταν ήσο μικρότερος;

      «Κλέφτες κι αστυνόμοι» Θέλει πνεύμα οργανωτικό και επακολουθεί μάχη. Παιχνίδι πνευματικόν και διασκεδαστικόν.

15) Ποίον πρόσωπον έχεις ως ιδανικόν, που θα ήθελες να ομοιάσης; Διατί;

      Κανένα. Με οδηγούνε μονάχα οι ιδέες.

16) Γράψε τρία επαγγέλματα, που θα επροτίμας κατά σειράν να ακολουθήσεις εις τον βίον σου.

      Πολιτικός. Κοινωνιολόγος. Καπετάνιος σε βαπόρι.

17) Διατί τα προτιμάς αυτά;

      Το πρώτο εκπροσωπεί τη δράση. Αυτό με τραβάει πιο πολύ. Το δεύτερο εκφράζει τα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα. Αν και τα δύο θα ήταν αδύνατα τότε θα ήθελα άλλη επστήμη, αλλά το ταξίδι και τη θάλασσα.

18) Γράψε το επάγγελμα, που καθόλου δεν θα ήθελες να ακολουθήσης.

      Καθηγητής σε σχολείο.

19) Γιατί δεν σου αρέσει το επάγγελμα αυτό;

      Είναι ωραίο αλλά είναι εξαιρετικά κουραστικό.

20) Τι βιβλία σου αρέσουν να διαβάζεις; Διατί;

      Κοινωνιολογικά, τα έχοντα σχέση με φιλοσοφικά προβλήματα.

21) Τι σου έκαμε την μεγαλυτέραν εντύπωσιν έως τώρα (απ’ όσα είδες, ήκουσες, ή έζησες);

  Το Ισπανικό ζήτημα.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Β ΣΕΙΡΑ

1) Τι πράγμα θα σε έκαμε πολύ ευτυχή εις την ζωήν σου;

     Η εφαρμογή του κοινωνικού συστήματος της αρεσκείας μου και η ανατροπή του σημερινού.   Γενικώτερα η επιτυχία και η πραγματοποίηση των πολιτικών και κοινωνικών μου αντιλήψεων.

2) Αν επρόκειτο να κάμης οικονομίαν, που θα την έκαμες; (τροφή, ενδυμασία, κατοικία, κινηματογράφος, βιβλία, γλυκίσματα κ.λ.π.) διατί;

     Από τον κινηματογράφο, τα γλυκίσματα και την ενδυμασία. Μου είναι πολύ μικρότερες απολαύσεις από ό,τι τα άλλα τρία.

3) Τι θα έκαμες εάν σου έπεφτεν ο πρώτος αριθμός του Λαχείου; (1.000.000 δρχ);

     Θα τον χρησιμοποιούσα ολάκερο στην επιτυχία των πολιτικό-κοινωνικών μου ιδεωδών.

4) Ποίαν προσβολήν που θα σου έκαμαν θα συνεχώρης πολύ δύσκολα ή δεν θα συνεχώρης διόλου;

    Να μου αποδώσουνε ιδιότητες που δεν έχω και κυριότερα απάθεια χαρακτήρος στη πείνα κτλ (ασυνέπεια)

5) Γράψε τι προτέρημα ή τι προτερήματα θαυμάζης εις τους φίλους σου που δεν τα έχουν άλλοι;

    Χαρακτήρας: παλληκαριά, ετοιμότητα, αποφασιστικότητα, συνέπεια

    Πνεύματος: κρίση και φαντασία.

6) Ποία από τα ελαττώματα των συμμαθητών σου δεν δύνασαι να υποφέρης; Διατί;

    Η ψευτιά και η προδοσία.

7) Ποία νομίζεις ότι είναι η χειροτέρα τιμωρία δι’ ένα παιδί ωσάν εσένα;

    Να με εξαναγκάσουν με τη βία να αποσυρθώ από την καλλιέργεια του πνεύματος και την εκπλήρωσιν του σκοπού μου.

8) Εδυσκολεύθης να απαντήσης εις καμμίαν από τας ερωτήσεις αυτάς; Εάν εδυσκολεύθης εις ποίαν ή εις ποίας εδυσκολεύθης;

   Εδυσκολεύθην στην 4^η και στην 7^η.

 

Οι βάσεις ... δεν έπεσαν

Η εντυπωσιακή άνοδος στις βάσεις των στρατιωτικών και των αστυνομικών σχολών και η μεγάλη πτώση στις βάσεις των παιδαγωγικών σχολών είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των φετινών βάσεων εισαγωγής στα ανώτατα και ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας.
Ανοδικές τάσεις καταγράφονται στις σχολές με μεγάλη ζήτηση (ιατρικές και νομικές) τόσο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη όσο και στην περιφέρεια, ενώ μικτά κινούνται οι πολυτεχνικές σχολές.
Στα συμπεράσματα από την επεξεργασία των στοιχείων περιλαμβάνεται και μια γενικότερη τάση εισαγωγής των υποψηφίων σε σχολές που βρίσκονται στους τόπους κατοικίας τους, προκειμένου να αποφύγουν το κόστος της φοιτητικής μετανάστευσης.
Επίσης, επέλεξαν σχολές που θεωρούν ότι τους εξασφαλίζουν την επαγγελματική αποκατάσταση (για παράδειγμα αστυνομικές σχολές).
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου, ο υφυπουργός Παιδείας Θ.Παπαθεοδώρου στο 1ο επιστημονικό πεδίο καταγράφεται γενική άνοδος (η άνοδος σε νομικές, φιλολογίες και ψυχολογία ξεκινάει από 350 μόρια και πάνω κατά μέσο όρο), στο 2ο ανοδικά κινήθηκαν οι βάσεις στα τμήματα φυσικής και πληροφορικής, ενώ μικτή είναι η εικόνα στα τμήματα χημείας.
Στο 3ο επιστημονικό πεδίο άνοδο κατέγραψαν οι βάσεις σε ιατρική, οδοντιατρική και φαρμακευτική, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η βάση εισαγωγής στην Φαρμακευτική Θεσσαλονίκης είναι υψηλότερη από τη βάση εισαγωγής στην Φαρμακευτική Αθήνας.
Στις πολυτεχνικές σχολές παρουσιάζονται διαφορετικές κατευθύνσεις. Πτώση στα αρχιτεκτονικά τμήματα και μικρή άνοδος σε ορισμένα βασικά τμήματα των αστικών κέντρων και της περιφέρειας, όπως Ναυπηγών ΕΜΠ (+40 μόρια), Τεχνολογίας Υπολογιστών Πάτρας (+65 μόρια) και αντίθετα Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ (-299), Μηχανικών Υπολογιστών Θεσσαλονίκης (-19 μόρια), Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ (-44 μόρια).
Στο 5ο επιστημονικό πεδίο καταγράφεται άνοδος σε όλα τα τμήματα και ιδίως στα οικονομικά τμήματα, τα τμήματα διοίκησης επιχειρήσεων και τμήματα τουριστικών επαγγελμάτων.
Αυξητικές είναι οι τάσεις τέλος και στις σχολές που σχετίζονται με τις καλλιέργειες και τη γεωργία (γεωπονικές, φυτικής παραγωγής κλπ).
Για άλλη μια χρονιά, πάντως, δεκάδες τμήματα των γενικών και ειδικών κατηγοριών ανοίγουν τις πύλες τους με λιγότερο από 10.000 μόρια, με χαμηλότερο το τμήμα Κλωστοϋφαντουργίας ΤΕΙ Πειραιά (ειδικές κατηγορίες Μουσουλμάνων) με 1.584 μόρια, δηλαδή με βαθμό 1.
Από 11 έως 28 Σεπτεμβρίου οι εγγραφές των πρωτοετών
Φέτος υπέβαλαν μηχανογραφικό δελτίο 116.173 μαθητές. Εισήχθησαν 80.615 (45.559 στα ΑΕΙ και 32.689 στα ΤΕΙ), ενώ οι 15.000 από αυτούς προέρχονται από τις λεγόμενες ειδικές κατηγορίες (τρίτεκνοι, πολύτεκνοι κλπ).
Το ποσοστό επιτυχίας κυμάνθηκε στο 69%, από 62% πέρυσι, γεγονός που ο κ. Παπαθεοδώρου απέδωσε στη «συμβατότητα» των θεμάτων με τις γνώσεις των μαθητών. Οι κενές θέσεις φέτος σε ΑΕΙ και ΤΕΙ είναι 1.150 από 1.568 πέρυσι.
Ο κ. Παπαθεοδώρου έκανε γνωστό ότι οι εγγραφές θα πραγματοποιούνται από την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου έως την Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου.

Βάσεις εισαγωγής - Συζήτηση στο ΥΛΙΚΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 
 ...................................................

 Η άβυσσος των 17.600 μορίων

Δύο ταχυτήτων οι βάσεις. Τμήματα που απαίτησαν από 1.584 μόρια έως και 19.216

ΕΡΕΥΝΑ του Χρήστου Κάτσικα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: στα ΝΕΑ την Τρίτη 28 Αυγούστου 2012

Οι διαφορετικές επιδόσεις των υποψηφίων στη Θεωρητική, Θετική και Τεχνολογική Κατεύθυνση και η ζήτηση σχολών που «χρωματίστηκε» από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης «κατασκεύασαν» φέτος βάσεις δύο ταχυτήτων όχι μόνο ανάμεσα στα πέντε Επιστημονικά Πεδία, αλλά και μέσα στις ίδιες τις σχολές του κάθε Επιστημονικού Πεδίου με βασικό στοιχείο στη δεύτερη περίπτωση τη «γεωγραφία» της κάθε σχολής.

Ωστόσο, η κύρια, πλειοψηφική τάση των φετινών βάσεων εισαγωγής είναι η άνοδος τόσο στις γενικές κατηγορίες όσο και στις ειδικές. Η άνοδος των βάσεων εισαγωγής αφορά σε όλα σχεδόν τα υψηλόβαθμα και περιζήτητα τμήματα του 1ου, 3ου και 5ου Επιστημονικού Πεδίου, καθώς ήταν αυξημένος φέτος σε σχέση με πέρυσι ο αριθμός των αριστούχων της Θεωρητικής και Θετικής Κατεύθυνσης που οδηγεί στα παραπάνω Πεδία. Αυτό είναι το πρώτο συμπέρασμα.

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι έχει ανοίξει υπερβολικά η ψαλίδα στις βάσεις εισαγωγής καθώς έχουμε τμήμα που απαίτησε 1.584 μόρια (Κλωστοϋφαντουργίας ΤΕΙ Πειραιά - Ειδική Κατηγορία) και τμήμα που απαίτησε 19.216 μόρια (Ιατρική Αθήνας). Αβυσσος!

Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι οι υποψήφιοι ενσωματώνουν με ταχύτητα φωτός τις αλλαγές στην αγορά εργασίας και μετακινούνται ανάλογα στις επιλογές των τμημάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης (δάσκαλοι) είχαν συνολικά πτώση καθώς «πλήρωσαν τη νύφη» της δραματικής μείωσης των προσλήψεων δασκάλων.

Το τέταρτο συμπέρασμα ήταν η αναμενόμενη άνοδος των βάσεων εισαγωγής στις Στρατιωτικές και ιδιαίτερα στις Αστυνομικές Σχολές. Ο λόγος; Η μείωση των εισακτέων φέτος σε σχέση πάντα με πέρσι.

Κατά τα λοιπά: Αυξομειώσεις παρατηρήθηκαν στις Πολυτεχνικές Σχολές. Πτώση καταγράφεται στις Αρχιτεκτονικές και σε Τμήματα Πολιτικών Μηχανικών. Μικρή άνοδος σημειώθηκε σε ορισμένα βασικά τμήματα των αστικών κέντρων και της περιφέρειας -π.χ. Ναυπηγών ΕΜΠ (+40 μόρια), Τεχνολογίας Υπολογιστών Πάτρας (+65 μόρια). Ενδεικτικά, πτώση σημείωσαν οι βάσεις στις Σχολές Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ (-299), Μηχανικών Υπολογιστών Θεσσαλονίκης (-19 μόρια), Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ (-44 μόρια) κ.λπ.

Παράλληλα, τα περισσότερα τμήματα με ειδικό μάθημα έκαναν βουτιά (Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Μουσικών Σπουδών, Αγγλικής Φιλολογίας κ.λπ.) λόγω των χειρότερων επιδόσεων των υποψηφίων στα ειδικά μαθήματα, ενώ και φέτος έχουμε δεκάδες τμήματα τα οποία ανοίγουν τις πύλες τους με βαθμολογία κάτω από 10.000 μόρια (κυρίως ΤΕΙ) και τα περισσότερα από αυτά αφορούν σε υποψηφίους ειδικών κατηγοριών.

Και φέτος, ακόμη περισσότερο από πέρυσι, έχουμε βάσεις... να φάνε και οι κότες. Μια δαιδαλώδης κατάσταση πολλών ειδικών κατηγοριών (πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, κοινωνικά κριτήρια, μουσουλμάνοι, εσπερινά, ημερήσια κ.λπ.) οι οποίες ορισμένες φορές λιπαίνουν το έδαφος για τραγελαφικά αποτελέσματα όσον αφορά στις βάσεις εισαγωγής (σχολές με βαθμολογίες εισαγωγής 1, 2, 3 ή 4!)